تهیه و تنظیم: دکتر مرتضی سعادت­خواه – کارشناس گروه تخصصی پیشگیری و مبارزه با بیماری­های معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز
 

 

دستورالعمل راهنماي مراقبت و كنترل بيماري آنفلوانزا  ( برای باز کردن فایل بر روی آن راست کلیک کرده و Save Target As را انتخاب کنید.)
معرفی بیماری
آنفلوانزاي انسانی: آنفلوانزا به شكل جهان گير (پاندمي)، همه‌گیری (وسيع، كوچك، منطقه‌ای)، همه‌گیری، طغيان و تك گير (اسپوراديك) مشاهده می‌شود. ميزان حمله در همه‌گیری‌هایی كه در اجتماعات بزرگ اتفاق می‌افتد معمولاً بين 10 تا 20 درصد است، در حالي كه در اجتماعات بسته مثل مدرسه‌های شبانه‌روزی و يا خانه سالمندان به 50 درصد و بيشتر می‌رسد. همه‌گیری‌ها در مناطق معتدل معمولاً بيشتر در زمستان و در نواحي گرمسير و اغلب در ماه‌های باراني سال اتفاق می‌افتد.

آنفلوانزاي پرندگان: آنفلوانزا علاوه بر انسان در گونه‌های مختلف پرندگان و بسياري از پستانداران از جمله اسب، خوك و گربه­سانان مشاهده می‌شود. به دليل امكان پرواز در پرندگان و تنوع سوشهاي ويروس آنفلوانزاي مشاهده شده در پرندگان و خطر انتقال آن به انسان و اثبات بروز پاندمي هاي قبلي با منشأ اين ویروس‌ها، آنفلوانزاي پرندگان داراي اهميت خاص می‌باشد.

آنفلوانزاي پاندميك (جهان گير): پاندمي آنفلوانزا به دنبال شيفت آنتي ژني و توليد ويروس جديدي كه جامعه نسبت به

آن مصونيت ندارد روي می‌دهد؛ اما با توليد آنتي بادي ضد ویروس جديد، ميزان مصونيت جامعه افزايش يافته و به تدريج تغييرات دريفت آنتي ژني در ويروس روي داده و ايمني نسبت به آن كمتر می‌گردد. اپيدمي­هاي مكرر طي سال‌های بعد به وسیله سوش­هايي كه دچار دريفت آنتي ژني شده‌اند بروز می‌کند و بعد از 10 تا 30 سال ايمني جامعه نسبت به تمامي اين زير گونه­هاي تغيير يافته به ميزان زيادي افزايش می‌یابد و بدين ترتيب شرايط انتشار ويروس جديد فراهم می‌شود .

اپيدميولوژي بيماري

در قرن بيستم سه پاندمي بزرگ و يك شبه پاندمي روي داده است. اولين مورد پاندمي در سال 1918 و 1919 به نام آنفلوانزاي اسپانيايي A(H1N1) با ميزان مرگي در حدود 20 تا 40 ميليون در كل دنيا روي داد و پس از آن آنفلوانزاي آسيايي ناشي از نوع A(H2N2) در سال 1957 شروع شد. پاندمي سوم با زير گونه A(H3N2) و معروف به آنفلوانزای هنگ‌کنگی در سال 1986 اتفاق افتاد و آنفلوانزاي روسي ناشي از نوع A(H1N1) در سال 1977 بروز کرد. طی پاندمی آسيايي و هنگ‌کنگی تمام گروه‌های سني درگير بوده­اند. ميزان بالاي مرگ و مير به خصوص در گروه سني بالاتر از 65 سال اتفاق افتاد . افزايش مرگ و مير، همچنين در كساني كه بيماري زمينه­اي طبي مثل بیماری‌های قلبي ريوي داشته‌اند، مشاهده شده است. در هر پاندمي ممكن است تهاجم به سطوح مختلفي از گروه‌های سني جامعه صورت پذيرد. به نظر می­رسد قابليت ايجاد يك زیرگروه جديد ويروس آنفلوانزاي نوع A ريشه در توانايي آن در ايجاد بيماري در حيوانات دارد و تركيبات ژنتيك جديد در حيوانات ميزبان منجر به ايجاد زیرگروه‌های جديد ويروس با ویژگی‌های خاص خود می‌گردد و از آنجايي كه سيستم ايمني جمعیت‌های انساني توانايي مقابله با اين ويروس جديد را ندارند عفونت با سرعت بسيار زيادي گسترش‌یافته و در مدت زمان كوتاهي می‌تواند منجر به همه­گيري جهاني گردد. آنفلوانزا به شكل جهانگير، همه‌گیری‌های وسيع، كوچك، منطقه‌ای و تك گير مشاهده می‌گردد.

اهميت بيماري

اهميت آنفلوانزا در سرعت انتشار همه‌گیری‌ها، وسعت و تعداد مبتلايان و شدت عوارض آن، به خصوص ذات‌الریه ويروسي و باكتريايي می‌باشد. در همه­گيری­هاي بزرگ شكل شديد يا كشنده بيماري بيشتر نزد سالمندان و افرادي كه به دليل عوارض مزمن قلبي، ريوي، كليوي، بیماری‌های متابوليك، كم خوني و يا نارسايي ايمني ناتوان شده‌اند مشاهده می‌شود. برآورد ميزان كشندگي بيماري آنفلوانزاي فصلي در جمعيت انساني بين نيم تا يك درصد محاسبه شده و ميزان كشندگي بيماري آنفلوانزاي پرندگان در جمعيت انساني حدود 60% می‌باشد .

آنفلوانزاي پرندگان و اهميت انتقال آن به انسان: آنفلوانزاي پرندگان يكي از بیماری‌های عفوني شناخته شده در گونه‌های مختلف پرندگان است كه در اثر عفونت ناشي از برخي از سویه‌های تيپ A ایجاد می‌شود. به نظر مي­رسد كليه پرندگان نسبت به اين بيماري حساس بوده، ولي ميزان حساسيت آن‌ها ممكن است متفاوت باشد. طيف علائم باليني در پرندگان مختلف متفاوت بوده و قادر به ايجاد بيماري خفيف تا بسيار شديد، مسري و كشنده می‌باشد. شكل شديد و كشنده بيماري، داراي شروع ناگهاني بوده و از شدت بالايي برخوردار است و سريعاً منجر به مرگ می‌شود؛ به طوري كه ميزان مرگ ناشي از آن در حدود 100 درصد می‌باشد.

آنفلوانزاي حاد پرندگان در جمعيت حيوانات به خصوص ماكيان ايجاد می‌گردد و می‌تواند به انسان منتقل شود و توجه به بهداشت عمومي را طلب می‌کند. نه تنها اين ويروس انسان را آلوده می‌کند و موجب بيماري شديد با ميزان مرگ بالا می‌گردد، بلكه اين توانايي را دارد كه خود را با انسان تطبيق دهد و به عنوان يك عامل بالقوه بیماری‌زا براي انسان مطرح گردد يا با ساير ویروس‌های آنفلوانزاي انساني تركيب و موجب پديدار شدن يك عامل بیماری‌زا با توانايي ايجاد پاندمی ‌شود.

 علائم باليني

آنفلوانزا بيماري ويروسي حاد دستگاه تنفسي است كه با تب، سرفه، سردرد، گلودرد، درد عضلاني، تعريق، آبريزش بيني و گاهی استفراغ و اسهال تظاهر می‌کند. در اين ميان تب و سرفه به عنوان علائم كليدي مطرح می‌باشند. سرفه اغلب شديد و براي مدتي ادامه مي­يابد؛ ولي ساير نشانه­هاي بيماري بعد از 2 تا 7 روز خودبه‌خود بهبود پيدا مي­كند. شناسايي بيماري معمولاً بر اساس مشخصات اپيدميولوژيك آن صورت گرفته و موارد تک گیر آن را فقط با كمك روش‌های آزمايشگاهي می‌توان تشخيص داد. آنفلوانزا در افراد مختلف ممكن است از ساير بیماری‌های ويروسي دستگاه تنفس قابل تشخيص نباشد. اشكال باليني بيماري متفاوت بوده و ممكن است نشانه­هايي مثل سرماخوردگي، برونشيت، پنوموني ويروسي و بیماری‌های حاد غيرقابل افتراق دستگاه تنفسي را نشان دهد. اختلالات دستگاه گوارش (تهوع، استفراغ و اسهال) نيز بروز می‌کند و در كودكان ممكن است نشانه­هاي گوارشي، علامت غالب باشد.

بيماري آنفلوانزاي نوع B ممكن است تا اندازه‌ای خفيف تر از بيماري آنفلوانزاي نوع A باشد. عفونت آنفلوانزاي نوع C به شكل سرماخوردگي بدون تب ديده می‌شود. بيماري آنفلوانزاي بدون عارضه به طور كلي يك بيماري خود محدوده شونده است. بهبودي به سرعت ايجاد می‌شود اما بسياري از بيماران كاهش قواي جسماني يا انرژي را براي يك هفته يا بيشتر دارند.

ويروس را قبل از شروع علائم بيماري (24 ساعت قبل) در ترشحات دستگاه تنفسي فرد آلوده می‌توان شناسايي نمود. به طور معمول ويروس بعد از 5 تا 5 روز در ترشحات ويروسي فرد آلوده قابل گزارش نيست. مهم‌ترین راه انتقال ويروس در محيط­هاي بسته‌ی پر جمعيت مثل اتوبوس از طريق هوا می‌باشد. از آنجا كه ويروس آنفلوانزا ممكن است ساعت‌ها در شرايط سرد و رطوبت كم در محيط زنده بماند، انتقال ويروس از طريق ترشحات آلوده نيز مي­تواند صورت گيرد. دوره كمون بيماري كوتاه بوده و معمولاً بين 1 تا 3 روز است. دفع ويروس احتمالاً در بالغين بين 3 تا 5 روز بعد از بروز نشانه‌های باليني بيماري و در كودكان 7 تا 21 روز بعد از آن ادامه خواهد داشت.

افتراق آنفلوانزا از سرماخوردگي

 

 

 

 

 

 

تغييرات آنتي­ژنيك ويروس آنفلوانزا

يكي از نماهاي مشخص و منحصر به فرد ويروس آنفلوانزا تغييرات مكرر در آنتي ژن‌های آن می‌باشد . اين تغييرات به عنوان تغييرات آنتي­ژنيك ناميده می‌شوند. تغييرات ساختمان ژني ويروس منجر به عفونت‌های متغير كوچك يا بدون مقاومت در جمعيت در معرض خطر مي­گردد. پديدة تغييرات آنتي­ژني دليلي براي تداوم اپيدمي­هاي بزرگ بيماري در جوامع انساني می‌باشد.

تغييرات آنتي­ژنيك به طور اساسي به دو دسته دريفت و شيفت آنتي­ژنيك تقسيم می‌شوند:

دريفت آنتي­ژنيك (Antigenic Drift ): به تغييرات كوچكي كه به طور مداوم (هر سال يا هر چند سال) در ويروس اتفاق می‌افتد، اطلاق می‌گردد.

شيفت آنتي­ژنيك (Antigenic Shift ): تغييرات عمده در ويروس آنفلوانزا منجر به شيفت آنتي­ژنيك شده و پاندمي وحشتناك را به علت ویروس‌های جديد كه جمعيت انساني نسبت به آن ايمني ندارند، ايجاد می‌کند . اين تغييرات هر 10 تا 30 سال پس از چرخش ويروس در محيط ايجاد می‌گردد .

تشخيص

در هنگام استقرار بيماري، جداسازي ويروس يا بررسي آنتي­ژن­هاي ويروسي در ترشحات تنفسي بهترين تكنيك تشخيصي می‌باشد. ويروس همچنين به وسيله نمونه­هاي تهيه شده به وسيله سواب بيني، سواب گلو، شستشوي بيني يا نمونه‌های بيني و گلو به طور اوليه جدا مي­گردد. نمونه‌ها در آزمايشگاه­هاي مخصوصي بررسي می‌شود كه براي اين منظور همكاران عزيز بايد با مركز بهداشت شهرستان هماهنگ شوند.

علائم بيماري آنفلوانزای پرندگان در انسان مشابه علائم بيماري آنفلوانزای انساني می‌باشد.

گروه‌های در معرض خطر ابتلاي بیشتر به آنفلوانزاي پرندگان

- تماس‌های شغلي (مشاغل در معرض خطر) شامل:

- كارگران شاغل در مزارع پرورش طيور (مرغداری‌ها، پرورش اردك، بوقلمون، شترمرغ و ...) و خوك، ساير كارگران فعال در مزارع طيور (شامل افرادي كه آن‌ها را می‌گیرند و در قفس مي­گذارند یا پرندگان را حمل مي­كنند، پرندگان مرده را معدوم مي­كنند، يا در جمع‌آوری و حمل فضولات فعاليت می‌کنند) و افرادي كه در مغازه‌های فروش حيوانات و پرندگان زنده كار می‌کنند.

- آشپزها و مشاغل مشابه كه با پرندگان اهلي زنده يا اخيراً كشته شده سر و كار دارند.

- فروشندگان پرندگان دست‌آموز

- شكارچيان

- افراد شاغل در حمل و نقل و جابجايي كود پرندگان

-  دامپزشكان شاغل در صنايع وابسته به پرندگان

-  افرادي كه در آزمایشگاه‌های ویروس‌شناسی با نمونه ویروس‌های آنفلوانزاي A/H5 و بررسي آن‌ها، سروكار دارند.

- كاركنان مراقبت‌های بهداشتي و افراد ساكن در مناطقي كه مرگ پرندگان خانگي و پرندگان وحشي بيش از حد مورد انتظار اتفاق افتاده است.

- افرادي كه سابقه مسافرت، 10 روز قبل از شروع علائم به كشور يا منطقه­اي كه طغيان آنفلوانزا در جمعيت حيواني گزارش شده به همراه حداقل يكي از موارد زير را دارند:

- تماس (كمتر از يك متر) با ماكيان مرده يا زنده، پرندگان وحشي يا خوك در هر جايي از كشورهاي آلوده

- حضور در محلي كه پرندگان اهلي يا خوك مبتلا (تأیید شده) در 6 هفته قبل وجود داشته است

- تماس (لمس كردن يا در فاصله شنيدن و صحبت معمولي) با يك مورد انساني تأیید شده آنفلوانزاي A/H5N1

- تماس (لمس كردن يا در فاصله شنيدن و صحبت معمولي) با يك شخص مبتلا به بيماري حاد تنفسي با علت نامشخص كه بعداً منجر به مرگ وي شده است.

كنترل آنفلوانزاي پرندگان

مهم‌ترین اقدامات كنترلي شامل معدوم سازي سريع كليه پرندگان بيمار يا تماس يافته، دفع مناسب لاشه‌ها و فضولات، قرنطينه كردن و ضدعفوني مرغداري­ها می‌باشد.

ويروس آنفلوانزا در عرض 3 ساعت در دماي 56 درجه سانتی‌گراد يا نيم ساعت در دماي 60 درجه سانتی‌گراد و همچنين در تماس با مواد ضدعفوني كننده رايج نظير فرمالين و يد از بين خواهد رفت؛ ولي در دماهاي پايين مقاوم بوده و حداقل تا سه ماه بعد ممكن است در كودهاي آلوده زنده بماند. همچنين قادر است در محيط آب در دماي 22 درجه سانتی‌گراد به مدت 4 روز و در دماي صفر درجه سانتی‌گراد به مدت بيش از 30 روز به حيات خود ادامه دهد. مقدار يك گرم از كود آلوده به اشكال شديداً بیماری‌زای ويروس آنفلوانزاي پرندگان حاوي تعداد بسيار زيادي ويروس بوده و قادر به آلوده كردن حدود يك ميليون پرنده می‌باشد.

تعاريف

الف - آنفلوانزاي انساني

مورد مشكوك يا مورد شبه آنفلوانزا (Influenza Like Illness=ILI ):

هر فرد با عفونت تنفسي حاد همراه با تب بيشتر يا مساوي 38 درجه سانتی‌گراد (زير زباني) و سرفه به همراه يك يا چند علامت از علائم زير در صورتي كه تشخيص ديگري مطرح نباشد و شروع بيماري در طي 7 روز اخير باشد:

 گلو درد، سردرد، خستگي، ضعف، درد عضلاني، قرمزي مخاطات، گاهی استفراغ با يا بدون اسهال (بيشتر در كودكان)، تماس با فرد مشكوك يا قطعي آنفلوانزا

مورد عفونت تنفسي حاد و شديد مشكوك به آنفلوانزا (Severe Acute Respiratory illness=SARI ):

هر فرد با عفونت تنفسي حاد همراه با سابقه يا وجود تب بيشتر يا مساوي 38 درجه سانتی‌گراد (زير زباني) و سرفه كه نيازمند بستري در بيمارستان باشد و شروع بيماري در طي 7 روز اخير باشد.

 در آنفلوانزاي انساني در شرايط معمول، گزارش هفتگي و در صورت شك به طغيان يا همه‌گیری و به خصوص در فصول سرد گزارش فوري و در آنفلوانزاي پرندگان نيز گزارش فوري است

ب - آنفلوانزاي پرندگان

مورد تماس انساني: فرد در معرض تماس در يكي از حالات زير تعريف می‌گردد:

- تماس با فرد / افراد مشكوك به آنفلوانزاي پرندگان

- تماس با پرندگان / حيوانات مشكوك يا قطعي مبتلا به بيماري

- تماس با كانون آلوده به بيماري آنفلوانزاي پرندگان

مورد مشكوک: بيمار مبتلا به عفونت حاد دستگاه تنفسي تحتاني بدون علت مشخص، همراه با تب بيش از 38 درجه زيرزباني، سرفه و تنگي نفس يا تنفس سطحي به همراه حداقل يكي از موارد تماس زير در طي 7 روز قبل از شروع علائم، مورد مشكوك انساني مبتلا به آنفلوانزاي پرندگان در نظر گرفته می‌شود:

-  تماس نزديك كمتر از يك متر (براي مثال هم‌سفر بودن، صحبت كردن يا لمس) با مورد مشكوك يا متحمل يا قطعي مبتلا به آنفلوانزاي پرندگان A(H5N1)

- تماس با ماكيان يا پرندگان وحشي (براي مثال حمل و نقل، ذبح، پركني، قصابي و آماده كردن) يا فضولات آن‌ها يا تماس با محيط آلوده به فضولات آن‌ها در منطقه‌ای كه مورد انساني يا حيواني مشكوك يا قطعي مبتلا به آنفلوانزاي پرندگان A(H5N1) در يك ماهه اخير وجود داشته است.

- خوردن خام يا نيم پز فرآورده‌های ماكيان در منطقه‌ای كه مورد انساني يا حيواني مشكوك يا قطعي مبتلا به آنفلوانزاي پرندگان A(H5N1) در يك ماهه اخير وجود داشته است.

- تماس نزديك با موارد حيواني قطعي مبتلا به آنفلوانزاي پرندگان A(H5N1) به غير از ماكيان يا پرندگان وحشي (براي مثال گربه و خوك).

مورد محتمل: مورد محتمل شامل يكي از موارد زير است:

- مورد مشكوك به همراه يكي از موارد زير:

-  وجود كدورت يا شواهد پنوموني حاد در رادیو گرافی قفسه سينه به همراه علائمي از نارسايي تنفسي، هيپوكسي و تاكي پنه شديد

- تأیید آزمايشگاهي آلودگي به آنفلوانزاي A و ناكافي بودن شواهد آزمايشگاهي مبني بر عفونت A(H5N1)

- فردي كه به دليل بيماري تنفسي حاد بدون علت مشخص فوت نموده و از نظر اپيدميولوژيك ارتباط زماني و مكاني و تماس با يك مورد محتمل يا ثابت شده A(H5N1) داشته باشد .

مورد قطعي يا تأیید شده: مورد محتمل يا مشكوكي به همراه جواب مثبت در يكي از روش‌های تشخيصي آزمايشگاهي آنفلوانزا.

اقدامات مورد نياز

الف - درماني

- چهار داروي ضد ویروس در دو دسته دارويي جهت مقابله با عفونت ويروسي آنفلوانزا مطرح شده‌اند شامل:

آمانتادين (AMANTADINE )، ريمانتادين (RIMANTADINE )، زاناميوير (ZANAMIVIR ) و اوسلتاميوير (OSELTAMIVIR )

- اوسلتاميوير براي درمان (به مدت 5 روز) و براي پروفيلاكسي (به مدت 7 تا 10 روز) بر اساس گروه سني و وزن طبق جدول زير مورد استفاده قرار مي­گيرد:

 جدول دوز دارويي اوسلتاميوير براي درمان و پروفيلاكسي

 

ب -  پيشگيري

-  آموزش رعايت اصول بهداشت فردي و اجتماعي به مردم و كاركنان به ويژه در مورد سرفه و عطسه كردن و شستشوي دست‌ها.

- واكسيناسيون: واكسن آنفلوانزا جهت گروه‌های در معرض خطر (ابتلا به آنفلوانزا در آنان با عواقب سنگين­تري همراه است و گروه‌های در معرض تماس (به دليل مشاغل خاص، بيشتر در معرض ابتلا به بيماري قرار دارند) توصيه و تجويز می‌گردد. اين واكسن بايد در دماي 2 تا 8 درجه سانتی‌گراد در طبقه مياني يخچال مخصوص واكسن نگهداري شود.

واكسني كه در ايران مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل ویروس‌های غيرفعال بوده و به شكل تزريقي است. واكسيناسيون مادر منعي جهت شيردهي به نوزاد نمی‌باشد. داروهاي ضد ويروسي اثر واكسن آنفلوانزا را از بين نمي­برند. راه تزريق واكسن بر حسب راهنمايي كارخانه سازنده، به صورت زير جلدي يا عضلاني عميق (ناحيه عضله دلتوئيد در بزرگ‌سالان و ناحيه قدامي خارجي ران در كودكان زير 2 سال) می‌باشد. يك نوبت واكسن در هر سال (اوايل پاييز) از واكسن كشته شده به نظر مي­رسد براي بالغين كافي باشد.

عوارض واكسن آنفلوانزا: اين واكسن عموماً عارضه چنداني ندارد. افرادي كه به تخم مرغ حساسيت دارند، نبايد اين واكسن را دريافت نمايند؛ زيرا اين واكسن از ویروس‌های رشد يافته در محيط آزمايشگاهي تخم مرغ تهيه می‌شود. افرادي كه به اجزاي واكسن حساسيت دارند و همچنين افرادي كه داراي تب بالا مي­باشند نيز با نظر پزشك بايد واكسينه شوند. شایع‌ترین عارضه جانبي اين واكسن احساس سوزش در ناحيه تزريق واكسن می‌باشد. در 25 درصد موارد، قرمزي و اندوراسيون (سفتی) موضعي و حالت كسالت و درد عضلاني (به مدت 1 تا 2 روز) مشاهده می‌شود. 1 تا 20 درصد موارد به دنبال واكسيناسيون تب و علائم عمومي ايجاد می‌شود كه 8 تا 12 ساعت پس از تزريق به حداكثر شدت خود می‌رسد.

عوارض جدي مانند واکنش‌های حساسيتي شديد و يا سندرم گيلن­باره (كمتر از يك تا دو مورد در يك ميليون دريافت كننده واكسن) ندرتاً ديده می‌شود .

افراد در معرض خطر بيماري آنفلوانزای انساني شامل موارد زير هستند:

- سالمندان (افراد بالاي 50 سال)

- ساكنين آسایشگاه‌ها و كاركنان آن

- بيماران مبتلا به بیماری‌های مزمن (ريوي از جمله آسم، قلبي -  عروقي به جز هايپرتانسيون، خوني، كليوي، كبدي، متابوليك از جمله ديابت مليتوس)

- بيماران مبتلا به بیماری‌هایی كه سيستم تنفسي را مختل مي­نمايند، از جمله بیماری‌های احتقاني، صدمات نخاعي، اختلالات صرعي، اختلالات عصبي عضلاني.

- خانم‌های بارداري كه سه ماهه دوم و سوم حاملگي آنان مقارن با فصل شيوع آنفلوانزا می‌باشد

- كودكان و نوجوانان 6 ماهه تا 18 ساله‌ای كه تحت درمان طولاني مدت با آسپرين می‌باشند

- كودكان 6 ماه تا 4 سال (59 ماه)

افراد در معرض تماس بيماري آنفلوانزاي انساني شامل موارد زير هستند:

- كارمندان مراكز ارائه كننده خدمات بهداشتي و درماني

- نيروهاي درماني خدمت دهنده در منازل افراد در معرض خطر

- اعضاي خانواده (شامل كودكان) افراد در معرض خطر

- ساير مشاغل خاص از جمله دامپزشكان و افراد كليدي

ج -  مراقبت

- پيشگيري اوليه در سطح جامعه: شامل آموزش و اطلاع‌رسانی، استفاده از واكسن و استفاده از داروهاي ضد ویروسی به عنوان پيشگيري

- انجام اقدامات كنترلي در سطح بیمارستان‌ها و مراكز بهداشتي - درماني و محيط: شامل گزارش به مسئولين بهداشتي منطقه، جداسازي بيماران و محافظت تماس‌ها

- اقدامات در طغيان / همه‌گیری: شامل گزارش­دهی، ارزيابي، نمونه‌برداری و مداخلات بهداشتي درماني مورد نياز از جمله جداسازي و محدودسازي می‌باشد.

اصطلاحات

- مراقبت (SURVEILLANCE ): جمع آوري مداوم و منظم اطلاعات مرتبط به يك واقعه بهداشتي و تجزيه و تحليل آن و انجام مداخله مناسب به منظور تغيير در روند واقعه بهداشتي مورد نظر به معني مراقبت می‌باشد.

- مراقبت ديده ور (SENTINILE SURVEILLANCE ): جمع‌آوری اطلاعات از نمونه‌های تصادفي يا غيرتصادفي به معناي مراقبت ديده ور می‌باشد. اين مراقبت به منظور تشخيص زود هنگام موارد بيماري يا به دست آوردن اطلاعات مشخص در خصوص روند يك بيماري يا رويداد بهداشتي به عنوان شاخص اطلاعات انجام می‌گیرد.

- طغيان (OUTBREAK ): افزايش مقطعي در بروز يك بيماري يا همه‌گیری محدود به معني طغيان می‌باشد.

- اپيدمي (همه گیری EPIDEMIC = ): وقوع بيشتر از حد انتظار طبيعي موارد يك بيماري يا يك رفتار بهداشتي خاص يا حوادث مرتبط به بهداشت در يك جامعه يا منطقه را اپيدمي می‌نامند.

- پاندمي (جهان گیری PANDEMIC = ): كلمه پاندمي بيانگر يك اپيدمي است كه بيشتر جمعيت جهان را درگير نمايد.

- افراد در معرض خطر (AT RISK PERSONS ): به افرادي كه بروز بيماري در آنان باعث عواقب و عوارض بسيار سنگين و شديد می‌گردد، افراد در معرض خطر می‌گویند.

- افراد در معرض تماس (EXPOSED PERSONS ): به افرادي كه بنا به دلايلي (از جمله شغل، فاميل بودن) بيشتر در معرض ابتلا به بيماري (تماس مستقيم يا تماس غیرمستقیم) قرار می‌گیرند، افراد در معرض تماس گفته می‌شود.

- تماس نزديك (CLOSE CONTACT ): تماس نزديك در معاني زير می‌باشد:

- قرار گرفتن در فاصله كمتر از يك متر با بيمار

- افرادي كه خدمات مراقبتي بهداشتي و درماني را به بيمار ارائه می‌کنند

- زندگي مشترك با بيمار در يك منزل

- تماس مستقيم با ترشحات تنفسي بيمار

 

انديكاسيون هاي ارجاع به سطوح بالاتر

- تمامي موارد مشكوك، محتمل و قطعي آنفلوانزاي پرندگان

- موارد ابتلا به آنفلوانزاي انساني كه دچار عوارض شده‌اند: از قبيل ديسترس و اختلال تنفسي و يا علائم غیر ریوی آنفلوانزا شامل مشكلات عضلاني، مشكلات كليوي، عوارض قلبي، سندرم شوك عفوني، عوارض سيستم عصبي مركزي و سندرم ري (REYE syndrom )

جداسازي

 تمامي موارد ابتلا به آنفلوانزاي پرندگان نياز به جداسازي دارند. در همه‌گیری بيماري آنفلوانزا بهتر است در 5 تا 7 روز اول شروع بيماري افراد بيمار در يك محل نگهداري شوند و تماس با افراد سالم به حداقل رسانده شود. در مرحله حاد بيماري آنفلوانزا نيز توصيه می‌شود تماس با فرد بيمار به حداقل برسد؛ ولي تماس با افراد بيمار با رعايت اصول حفاظت فردي و اصول بهداشتي منعي ندارد.

منابع

1.  دستورالعمل مراقبت بيماري آنفلوانزا. مركز مديريت بیماری‌های واگير، 1388

2. دستورالعمل‌های سازمان جهاني بهداشت (WHO )