مقدمه:
بیمارستان در اکثر کشورها قسمت عمده ای از مراکز بهداشتی درمانی را تشکیل می‌دهند و بخش اعظم هزینه های بخش بهداشت و درمان را (حدود 70%) به خود اختصاص داده است بیمارستان باید الگوی نظافت و سمبل پاکیزگی و بهداشت باشد بنابراین رعایت ضوابط بهداشتی بخصوص بهداشت محیط در بیمارستان از الویت خاصی برخوردار است. مخاطرات عمده سلامت در بیمارستان ناشی از عدم اجرای مقررات بهداشتی مربوط به مواد زائد جامد ، فاضلاب ، رختشویخانه ، آب و مواد غذایی و عدم مراعات نظافت عمومی .... می باشد که کلیه بیماران ، ملاقات کنندگان ، کارکنان و در نهایت جامعه را در معرض مخاطرات قرار میدهد هزینه ناشی از مواجهه با عوامل مخاطره آمیز از نظر مالی و مرگ و میر و عوارض خاص بسیار زیاد است. با اجرای برنامه بهداشت محیط در بیمارستان ها میتوان تهدیدهای ناشی از مشکلات بهداشتی در بیمارستان را کاهش داده و با برقراری فرایند های بهداشتی در بیمارستان نسبت به ارتقاء کیفیت خدمات اطمینان حاصل نمود.
اهداف :
حفظ و ارتقاء سطح سلامت جسمی ، روحی ، اجتماعی افراد گیرنده و دهنده خدمت و کلیه آحاد جامعه
کنترل و مرتفع نمودن عوامل محیطی موثر درانتقال و تولید بیماری وپیشگیری از بیماری‌ها و عفونت های بیمارستانی مراقبت و پایش
تعاریف :
بیمارستان: یک موسسه پزشکی است که با استفاده از امکانات تشخیصی ، درمانی ، بهداشتی ، آموزشی و پژوهشی به منظور درمان و بهبودی بیماران سرپایی و بستری به صورت شبانه روزی تاسیس می گردد.
بیمارستان تحت پوشش: بیمارستانی که دارای پرونده بهداشتی بوده و حداقل یکبار در یک فصل بازدید بعمل آید.
آب آشامیدنی بیمارستان : آب بیمارستان از شبکه های عمومی آب آشامیدنی تامین شود یا دارای شبکه آب خصوصی با رعایت استانداردهای آب آشامیدنی کشور باشد، همچنین دارای مخزن ذخیره آب به میزان کافی باشد و کنترلهای بهداشتی در مورد مخازن ذخیره آب نیز صورت گیرد.
جمع آوری زباله بیمارستان : اعمال برنامه تفکیک زباله های بیمارستان مطابق دستورالعمل های صادره و ارسالی
دفع بهداشتی فاضلاب بیمارستان : منظور سیستمی است که خاک و آبهای سطحی همچنین آبهای زیر زمینی را آلوده نکند، بندپایان وجوندگان به آن دسترسی نداشته باشند و متعفن و بدمنظره نباشد و جمع آوری و دفع فاضلاب مطابق با یکی از سه استراتژی مندرج در آئین نامه نحوه تاسیس و بهره برداری بیمارستان باشد.
رختشویخانه بیمارستان : از نور و تهویه و فضای کافی برخوردار باشد؛ تفکیک البسه آلوده و شستشو با ماشین لباسشویی مناسب و ضدعفونی به نحو مقتضی اعمال شود و کف و دیوارها قابل شستشو باشد و از سیستم فاضلاب مناسب استفاده گردد.
آشپزخانه : مطابق آئین نامه اجرایی اصلاح ماده 13 قانون مواد خوردنی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی می‌باشد.
فرآیند ارائه خدمت:
الف - شناسایی بیمارستان
فعالیت ها:
- تهیه لیست کاملی از بیمارستانهای موجود در منطقه تحت پوشش
- تنظیم برنامه زمانبندی بازدید از بیمارستانهای تحت پوشش
- بازدید روتین از بیمارستان
ب - تشکیل پرونده:
فعالیت ها:
- ثبت مشخصات بیمارستان و درج آن در پرونده
- قراردادن یک نسخه از آئین نامه و دستورالعمل ها و چک لیست بهداشت محیط بیمارستان در داخل پرونده بهداشتی بیمارستان
- ثبت نتایج بازدید ها و گزارشات مربوطه در پرونده بهداشتی بیمارستان
- تکمیل فرم 3 – 110 بهداشت محیط بیمارستان
ج- فرآیند بازرسی:
1 – تنظیم برنامه زمانبندی بازدید از بیمارستانهای تحت پوشش
2 – تطبیق شرایط بیمارستان با آئین نامه نحوه تاسیس و بهره برداری بیمارستانها و دستورالعمل های ارسالی با توجه به چک لیست مربوطه :
2 – 1 – ارزیابی وضعیت پسماندهای بیمارستانی (تفکیک ، جمع آوری ، حمل و نقل و نگهداری موقت ، دفع)
2 – 2 – ارزیابی وضعیت سیستم فاضلاب بیمارستان
2 – 3 – ارزیابی کیفیت خروجی تصفیه خانه یا پیش تصفیه فاضلاب بیمارستان
2 – 4 – ارزیابی وضعیت آشپزخانه ، نحوه تهیه و توزیع و نگهداری مواد غذایی
2 – 5 – ارزیابی وضعیت رختشویخانه بیمارستان
2 – 6 – ارزیابی وضعیت فیزیکی ساختمان بیمارستان
2 – 7 – ارزیابی وضعیت بهداشت عمومی و نظافت بیمارستان
3 – ثبت نواقص بهداشت محیطی و اعلام به مدیر بیمارستان
4 – پیگیری رفع نواقص اعلام شده تا حصول نتیجه
5 – ارائه گزارش به سطوح بالاتر
6 – پیگیری اجرای قوانین و مقررات ، دستورالعمل ها و بخشنامه ها
7 – برخورد قانونی با بیمارستانهای متخلف
د – خدمات آموزشی
1 - تعیین الویت های آموزشی بهداشت محیط بیمارستان
2 - برگزاری کلاسهای آموزشی ودوره های آموزشی برای پرسنل ذیربط
3 - آموزش آئین نامه بهداشت محیط بیمارستان به کارکنان و دست اندرکاران
4 - آموزش دستورالعمل تفکیک،جمع‌آوری ونگهداری موقت زباله‌دربیمارستان‌ودفع آن به پرسنل ذیربط
5 - آموزش شیوه صحیح نگهداری مواد غذایی و بهداشت مواد غذایی و نحوه توزیع و نگهداری مواد غذایی
6 - آموزش به پرسنل رختشویخانه جهت مصرف صحیح مصرف مواد گندزدا و روش صحیح جمع آوری البسه عفونی و اتخاذ روش مناسب جهت عدم تداخل لباسهای کثیف و تمیز
7 – آموزش در خصوص رعایت بهداشت و نظافت در بخشها و نحوه شستشو و نظافت و گندزدائی سطوح مختلف
مستند سازی فعالیت ها:
– ثبت نتایج بازدید ها و کنترل های صورت گرفته از بیمارستانها
– نگهداری مدارک و سوابق مربوط به (آب ، فاضلاب ، زباله ، آشپزخانه ، رختشویخانه)
– تکمیل فرم آماری کد 3-110 مربوط به مراکز بهداشتی درمانی و ارسال به سطوح بالاتر
– ثبت نتایج کلاسهای آموزشی در خصوص بهداشت محیط بیمارستان جهت پرسنل بیمارستان و کادر خدماتی
– نگهداری سوابق مربوط به پیگیریها و ثبت نتایج آن