معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز

فعالیت‌هایی برای کودکان 4-1 ماهه

کودکتان را جلوی یک آینه ایمن طوری قرار دهید که بتواند آن را ببیند.شروع به صحبت کنید و همزمان آینه را دق کنید تا او به آینه نگاه کند آینه برای اوتحریکات مناسب بینایی را فراهم میکند.کودک شما نهایتاً انعکاس صورت خود در آینه را متوجه خواهد شد.

شیرخوارتان را به آرامی در بازویتان گرفته در حالیکه آهنگ تاب تاب تاب بازی یا یک لالایی یا آهنگ مشابه را برایش میخوانید.تکان دهید.این کار را بایک ریتم آرام (هم  درخواندن وهم  در تکان دادن ) انجام دهید.

یک جوراب کوچک یا یک عروسک  انگشتی را به انگشتتان بکنید ودرحالی که جوراب را بالا و پایین میبرید اسم اورا صدا کنید. ببینید که آیا او حرکت انگشت شما را دنبال میکند. حالا انگشت خود را به صورت دایره ای بچرخانید تا شیرخوارتان انگشت شما را دنبال کند.هر بار که شیر خوارتان عروسک را دنبال میکند سعی کنید یک حرکت جدید انجام دهید.

در حالی که کودکتان به پشت خوابیده است یک عروسک را بالای سرش وروبروی نگاهش قرار دهید ببینید که آیا هنگامی که شما عروسک را جلو وعقب حرکت میدهید او به عروسک نگاه میکند (رنگ عروسک روشن باشد) .

او را طوری قراردهید که بتوانید پایش را لمس کنید. به آرامی با پاها وانگشت شستش بازی کنید و به آرامی او را قلقلک دهید.هماهنگ با آهنگ لی لی حوضک تک تک انگشتان پای او را لمس کنید.

شیرخوار خود را بر روی شکم طوری قرار دهید که دست شما زیر سینه اش باشد و سروگردن وی را نگه دارد و بازوی شما زیر شکمش باشد وبا دست دیگر اورا محکم وامن بگیرید و به آرامی جلو وعقب ببرید.بتدریج که او بزرگتر شد او را در همین حالت گرفته وقدم بزنید تا بتواند جاهای مختلف را ببیند.

شیرخوارتان را روی زانو هایتان بنشانید بطوری که پاهایش روی پاهایتان و پشتش به شما تکیه داده است یک جغجغه را به آرامی در یک طرف سرش تکان دهید و سپس درسمت دیگر این کار را تکرار کنید.جغجغه را در ابتدا آهسته و سپس تند تکان دهید .شیرخوار با چشمان خود به دنبال صدا خواهد گشت.

شیر خوار خود را بر روی پتو بر روی شکمش طوری که سرش به یک سمت باشد بخوابانید.برای اینکه تشویقش نمایید کنار او بخوابید و با او صحبت کنید.صورت شیر خوار رابه صورت مساوی برروی قسمت چپ وراست صورتش قرار دهید( تا جایی که شیر خوارتان خوشحال است،توان دارد و بی قراری نمیکند).این زمان را به تدریج و روز به روز افزایش دهید.هنگامیکه شیرخوارتان را روی شکم به این حالت قرار میدهید بدقت او را تحت نظر داشته باشید و دنبال کار دیگری نروید چون ممکن است هنگامیکه صورت شیرخوارتان برروی پتو قرار دارد نتواند به خوبی نفس بکشد.

شیرخواررا به پشت بخوابانید و قسمت های مختلف بازو ودستها وپاهایش لمس نمایید.با هر لمس صدای هیجان دار برای کودک درآورید. شیرخوارشما احتمالاًلبخند خواهد زد و با نگاه کردن به دستها و صورت شمابه شما خواهد فهماند که منتظر لمس مجدد شما است.وقتی شما صدا درمی آورید میتوانید همزمان اسم عضوی را که لمس میکنید نام ببرید.مثلا! آخ جون پای مریم- یا آخ جون دست مریم

وقتی هوا خوب است او را برای قدم زدن وگشتن بیرون ببرید.در مورد هر چیزی که میبینید صحبت کنید.حتی اگر او همه چیزهایی را که میگویید نفهمد.اوخیلی دوست دارد که بیرون باشد و صدای شما را بشنود.

هنگامی که  به شیرخوارتان شیر میدهید ،پوشک او را عوض میکنید و او رانگه میدارید،به آرامی با او صحبت کنید. او شاید همه کلمات شما را نفهمد ولی در عوض او صدای شما را خواهد شناخت و با شنیدن آن آرام خواهد شد.

هنگامی که شیرخوار شما به صدای شما پاسخ میدهد او را تشویق کنید وبغلش کنید.

مجدداً با او صحبت کنید و ببینید که آیا او به شما دوباره جواب میدهد.

وقتی او غن غن میکند و صدا درمیاورد به نوبت با همدیگرصحبت کنید( یعنی هنگام غن غن کردن او شما ساکت باشید وبعد از ساکت شدن او شما با او صحبت کنید).با همان صداهای ساده ای که او میتواند درآوردشما با او صحبت کنید.

برای او آهنگ بخوانید (حتی اگر بلد نیستید خوب بخوانید ) تکرار آهنگ ها و لالایی ها به شیرخوارتان می آموزد که گوش دهد و یاد بگیرد.

با آهنگی که خودتان میخوانید ویا از رادیو پخش میشود در حالی که او را محکم در دستهایتان نگه داشته اید او را تاب دهید و جلو وعقب ببرید .( هماهنگ با آهنگ ) .

کتاب های ساده مصور برای او بخوانید. حتی اگر او داستان را نفهمد .او از بودن در کنارشما لذت خواهد برد.

با یک ماژیک سیاه رنگ چند شکل کاملاً واضح آسان بر روی یک کاغذ سفید بکشید.با طرح های ساده مثل یک خط ساده،یک چشم بزرگ یا مثلث شروع کنید.کاغذ را در فاصله ای قرار دهید که او بتواند بخوبی ببیند(25-cm20).کاغذ را با فاصله مناسب روی گهواره و یا صندلی ماشین او بچسبانید تا بتواند آن را ببیند.

شیرخوار خود رابر روی یک سطح صاف مثل پتو به پشت بخوابانید.به آرامی دستان و انگشتان او در حالیکه  شعر هایی مثل لی لی حوضک را میخوانید لمس کنید یا به آنها ضربه های ضعیف ( البته خوشایند برای شیرخوار ) بزنید.

یک جغجغه و یک اسباب بازی صدادار دیگر را به آرامی تکان بدهید تا صدا تولید گردد.آن را  دردست شیرخوار قرار دهید.ببینید که آیا او آن را حتی برای مدت کوتاهی) میگیرد.

شیرخوارتان را نزدیک به خود نگه داریدو یا اوراروی یک سطح صاف و نرم بخوابانید . فاصله خود را حدود 25-20 cm با او حفظ کنید .در حالی که چهره به چهره او هستید حرکات کوچکی را شروع نمایید ( زبان خود را بیرون بیاورید،دهان خود را بخوبی باز کنید). اگر صبور باشید،شیرخوار شما احتمالاً سعی خواهد کرد که از شما تقلید کند.همانطور که او بزرگترمیشود،شما میتوانید حرکات بزرگتری با سر،دستها وبازوهایتان انجام دهید.شما همچنین تلاش کنید که حرکات شیرخوارتان را تقلید نمایید.

فعالیت‌هایی برای کودکان 4-8 ماهه

به او کمک کنید که خود را در آینه ببیند.یک آینه نشکن را در کنار کودکتان در گهواره یا زمین قرار دهید که او بتواند به آن نگاه کند. به همراه او به آینه نگاه کنید.از طریق آینه به او لبخند بزنید و دست تکان دهید.

با یک پارچه نرم یا یک دستمال کاغذی یا نایلون کیسه فریزر شیرخوارتان را به آرامی  بمالید.با او در مورد اینکه اجسام مختلف چگونه حس میگردنند صحبت میکند (در مورد سفت،نرم،لغزنده بودن آنها).استفاده از لوسیون های نرم کننده نیزحس خوبی به اومیدهد.

هنگامی که روی زمین نشسته اید پاهای خود راباز کنید و شیرخوارتان را بین پاهایتان روی زمین بنشانید و با کمک بدن و پاهای خود او را تاحدی که نیاز دارد حمایت کنید که  بتواند بنشیند.این کار به شما کمک میکند که در حالی که او راتشویق به نشستن میکنیدبا او بازی  نمایید.

یک قاشق به او بدهید که بگیرد و آن را بجود این کار ساده است و هنگامی که به دهان برده میشود احساس خوبی به او میدهد.قاشق همچنین برای کوبیدن،کشیدن و انداختن یک چیز برایش عالی  است.

یک عروسک کوکی صدادار  را درپشت و یا کنار شیرخوارتان قرار دهید و ببینید آیا او دنبال صدامیگردد.

او را روی شکمش بخوابانید و یا یک شیئ یا اسباب بازی مورد علاقه اش را در کنار او طوری قرار دهید که اندکی از دسترس وی خارج باشد.تشویقش نمایید تا خودش را حرکت دهد و خودش را به اسباب بازی برساند

   یک اسباب بازی صدا دار دیگر مثل یک جغجغه را  نیز به دست کودک دهید وتشویقش نمایید هر کدام را در یک دست بگیرد وهر دو راتکان دهد.توجه کنید که ببینید او کدام صدا رابیشتر دوست دارد

یک بطری پلاستیکی مثل بطری داروی پلاستیکی که درمحکمی داشته باشد را کمی باحبوبات و برنج پرنمایید. اجازه دهید که شیرخوار شما آن راتکان دهد و صدا درآورد.

باصدای بلند ویا ضعیف بصورت بازی وار با او صحبت کنید.با زبانتان صدای کلیک در آورید ، زمزمه کنید. نوبت را رعایت کرده وبگذارید او نیز صدایی از خود در آورد. هرصدایی را که او درمیآورد تقلید  نمایید و تکرارکنید. او راطوری قراردهید که چهره به چهره شما باشد، تا کودک شما بتواند درهمان زمان که صدا درمی آورید شما را  نگاه  کند.

وسایل معمولی آشپزخانه مثل پیمانه اندازه گیری و قاشق های پلاستیکی شربت، اسباب بازی های خوبی هستند که دارای شکل ها وصداهای متفاوت وجالبی میباشند.این قاشق ها وپیمانه های شربت را در جاهای مختلف گهواره او طوری آویزان کنید که شیرخوار شما بتواند دست خود را به آن برساند یا با پاها به آنها ضربه بزند.

با دستهایتان ، پارچه  و یا  پوشک او، دالی موشه بازی کنید. پارچه یا روسری را ابتدا روی صورتتان قراردهید، بعدا ًبه او اجازه دهید که  او نیز خودش را قایم کند. اگراو نمیتواند پارچه را کنار بزند  خودتان پارچه را کناربکشید. تشویقش کنید تا به نوبت با شما بازی کند.

درحالی که شیرخوار شما به پشت خوابیده است یک اسباب بازی را کنارش قرار دهید تا آن را ببیند ویا اسباب بازی را جلوی چشمش حرکت دهید و تشویق نمایید که برای گرفتن اسباب بازی غلت بزند.

اوراروی صندلی یا صندلی ماشین قرار داده یا چند بالش کنار یا پشت او بگذارید تا بتواند بنشیند. یک روسری یا یک توپ بزرگ را روبرویش بالا و پایین بیندازید و بازی کنید. ابتدا آن را به سمت بالا وسپس پایین و اطراف حرکت دهید. طوری این کار را انجام دهید که او بتواند این حرکات را با چشمان خود دنبال کند.

یک اسباب بازی مورد علاقه اش را بطورایمنی به کنارگهوار،تاب، صندلی او بچسبانید.جایی آن را بچسبانید که او بتواند  دست خود را به آن رسانده وبگیرد.اسباب بازی را مکرراً ( هرچند روز یکبار ) عوض کنید.تا به او فرصت دیدن چیزهای جدید وکارهای جدید را بدهید

یک جعبه خالی دستمال کاغذی را با نوار های بریده شده کاغذ پرنمایید.شیرخوارتان عاشق بیرون کشیدن آنها خواهد بود.(ازکاغذ های رنگی روزنامه یا مجلات استفاده نکنید چون آنها سمی هستندوهرگز ازکیسه پلاستیکی یا پوشش پلاستیکی استفاده نکنید).

او را روی بدن خود طوری قرار دهید  که بتواند تغییرات صورت شما را ببیند ( خنده بزرگ ، بیرون آوردن زبانتان ، گشادکردن چشمها ،بالابردن ابروها و باد کردن دهانتان ). به کودکتان فرصت بدهید تا کارهای شما را تکرارکند.آنچه را که او انجام میدهدشما نیز تقلید نمایید

وقتی شیرخوارشما غلت زدن وخزیدن را یاد گرفت با او بازی «بیا ومن وبگیر» را بازی کنید.او راتشویق به حرکت کردن نمایید واو را تعقیب کنید ووقتی او راگرفتید او رابغل کنید

او دوست دارد که اسباب بازی ها را روی زمین پرتاب کند.اشیاء کوچک را در اطراف او بگذارید و تشویق کنید که آنها را بردارد(مثل بلوک های کوچک ) ودر داخل یک سینی یا جعبه که درجلویش گذاشته اید بیاندازد. این امربه شیرخوارشما یاد میدهد که چگونه اشیاء را رها سازد.

شیرخوارتان را روی زانوهایتان طوری قراردهید که صورت اوبطرف شما باشد و برای او یک آهنگ بخوانید وهماهنگ با ریتم آهنگ او را بالا و پایین یا طرفین (به آرامی)تکان دهید.به او کمک کنید که دستان خود را به هم برساند و هماهنگ با آهنگ کف بزند و دستانش را به هم بکوبد.

او راروی صندلی بچه یا صندلی ماشین قراردهید و یا با گذاشتن بالش در اطرافش او را بنشانید تا بتواند فعالیتهای  روزانه منزل را ببیند. به او بگوییدکه در حال انجام دادن چه کاری هستید. به او اجازه دهید که اشیاء معمول خانه را ببیند بشنود ولمس نماید. شما میتوانید درحالی که کارهایتان را انجام میدهید به شیرخوارتان  نیزتوجه نمایید.

فعالیت‌هایی برای کودکان 12- 8 ماهه

اجازه دهید فرزندتان خودش غذایش را بخورد.این موجب تمرین فرزندتان جهت برداشتن اشیاء کوچک (مثل نخودپخته) می‌گرددو همچنین موجب می‌شود تجربیاتی  در باره قوام و بافت مواد از طریق  دستها و دهانش است کسب کند. او به زودی قادر خواهد شد که همه غذایش را با انگشتانش بخورد.

فرزندتان به کوبیدن اشیا به همدیگر، جهت به صدا در اوردن آنها علاقه‌مند خواهد گردید. به او وسایلی برای به هم کوبیدن بدهید( مثل جغجغه یا قاشقهای چوبی برای کوبیدن روی ظروف). به او نشان دهید که چگونه اشیاء را به هم بکوبد.

3یک سرگرمی خوب گذاشتن اشیاء داخل و خارج از ظرفشان است.به او یک ظرف پلاستیکی(ظرف ماست)که از دانه های درشت یا بلوک پر شده است بدهید.  فرزندتان احتمالاً از گذاشتن جورابها داخل و خارج از کشو جوراب یا برداشتن و گذاشتن کارتونها کوچک در داخل یا بیرون قفسه‌ها لذت خواهد برد.

آئینه‌ها برای این گروه سنی هیجان‌انگیز می‌باشند. اجازه دهید فرزندتان تصویر خودش در آینه را لمس کرده و با انگشت نشان دهد.در جلو آینه با همدیگر شکلک در بیاورید و لبخند بزنید.

فرزندتان شروع به استفاده از انگشت سبابه اش برای  انگلک کردن خواهد کرد. اجازه بدهید فرزندتان یک تلفن اسباب ‌بازی یا جعبه اسباب ‌بازی انگلک کند. هنگامی که فرزندتان  قسمتهای مختلف صورتتان رابا انگشتش  لمس می‌کند نام آن قسمتها را برایش بگویید.

اسباب ‌بازی‌ها را روی یک مبل یا میز محکم قرار دهید تا فرزندتان بتواند زمانی که با اسباب‌بازی‌ها بازی می‌کند تمرین ایستادن را نیز انجام دهد.

یک جعبه بزرگ پیدا کنید که فرزندتان بتواند  با خزیدن بداخل آن برود و خارج گردد. نزدیکش باشید و با او درباره آنچه انجام می‌دهد صحبت کنید مثلاً «تو  داخل رفتی! حالا تو بیرون هستی»

برای فرزندتان کتابهای کودکانه یا مجله‌های رنگی بخوانید و آنچه در عکسها هست به او بگویید. بگذارید فرزندتان عکسهای کتاب را لمس کند.

با اشیاء قایم‌باشک بازی کنید. بگذارید فرزندتان ببیند که شما  یک شی را زیر  پتو یا بالش پنهان میکنید. اگر فرزندتان اشیاء راپیدا نمی کند تنها بخشی از آن را بپوشانید. به او در پیدا کردن شی کمک کنید.

توپ بازی کنید. یک توپ را به طرف کودکتان بغلتانید. به کودکتان کمک کنید یاهمبازی داشته باشید که او به فرزندتان کمک کند  که توپ را به سمت شما بغلتاند. فرزندتان حتی ممکن است توپ را پرتاب کند. توپ  باسایزمتوسط ،سبک و نرم   برای این کارها عالی هستند.

رادیو یا ضبط را روشن کنید و کودک را در حالت ایستاده نگه دارید و اجازه بدهید به بالا بپرد و برقصد. اگر کودکتان با کمی حمایت می‌تواند بایستد دستهای کودکتان را نگه داشته و مثل یک همبازی با او برقصید.

بازیهای تقلیدی مثل دالی را بازی کنید. نشان دهید از تقلید فرزندتان از حرکات و صداها خوشتان می‌آید. بچه‌ها از اینکه دوباره و دوباره یک بازی را بارها انجام دهند لذت می‌برند.

اجازه بدهید فرزندتان با پیمانه های اندازه گیری ، فنجانهای دسته‌دار پلاستیکی  و صافی‌های پلاستیکی ، اسفنجها و توپهای شناور در طشت حمام بازی کند. وقت حمام بهترین زمان یادگیری است.

بازی کف زدن (دست دستی) راانجام دهید. یا شما دستهای او را بهم بزنید یا اگر خودش بلد است بنوبت این بازی را انجام دهید. منتظر شوید و ببینید آیا کودکتان علائمی دال بر تمایل برای شروع مجدد بازی را دارد .سعی کنید در  بازی از مکعب ها یا قاشقها برای به هم زدن و  کوبیدن استفاده کنید.

فرزندتان بیشتر با صداهای مختلفی مثل لالا، و دادا بازی خواهد کرد.صدای فرزندتان را تکرار کنید. صدای جدیدی را افزوده و ببینید آیا کودکتان تلاشی برای تکرار آن نشان می‌دهد. از تلاشهای اولیه کودکتان جهت صحبت کردن لذت ببرید.

با گذاشتن توپهای پینگ ‌پنگ یا بلوکهای بازی داخل  چاله های یک شانه مقوایی تخم مرغ  یا حفره های سینی شیرینی پزی یک پازل ساده برای کودکتان درست کنید. به او نشان دهید که چگونه میتواند این کار را انجام دهد.

شما می‌توانید با بریدن یک سوراخ گردداخل بطری پلاستیکی یک اسباب‌بازی ساده درست کنید. به فرزندتان گیره‌های چوبی لباس یا توپها پینک پونگ بدهید که به داخل سوراخ بیانداز د.

موقع ورود به اتاق به فرزندتان سلام کنید و دستهایتان را تکان دهید و اورا به تقلید کردن از این رفتار تشویق نمائید. به کودکتان در تکان دادن دستهایش  برای سلام به دیگران کمک کنید. تکان دادن دست برای سلام دادن و بای بای کردن از ژست های اولیه ارتباطی هستند.

اجازه انتخاب به فرزندتان  بدهید .دو اسباب‌بازی یا غذا را به او پیشنهاد کنید و ببینید کدامیک رابرمی‌دارد. فرزندتان را برای رسانیدن خودش به آن شی و یا اشاره کردن به آن تشویق نمائید.  کودکان دوست داشتن ویا دوست نداشتن خیلی واضح نشان میدهند .

مکانها و اشخاص جدید تجربیات خوبی برای کودکتان می‌باشند، اما اینها می‌توانند ترسناک نیز باشند. اجازه بدهید فرزندتان بسته به توان خودبه ای تجربیات جدید نگاه کرده ،گوش دهد  و نزدیک شود.در این تجربیات  به آرامی جلو بروید. فرزندتان به شما خواهد فهمانید او چه وقت  برای تجربیات بیشتر آمادگی دارد.