community-based initiatives ابتکارات جامعه محور ( همکاری های برون بخشی در نظام سلامت )
CBI
مقدمه :
7 آوریل ، سالروزتاسیس سازمان جهانی بهداشت (April 7, 1948 Geneva, Switzerland ) بعنوان روز جهانی بهداشت نامگذاری شده است.
در ایران همه ساله به بهانه این روز، هفته سلامت از 18 تا 24 فروردین ماه (13-7 April ) گرامی داشته می شود تا اولا از این طریق بتوان اطلاع رسانی گسترده ای درخصوص برنامه‌ها و عملکرد نظام سلامت به آحاد جامعه را انجام داد و دوما اینکه سطح آگاهی جامعه درخصوص مفاهیم سلامت، تمرکز و تاکید بر اولویت‌های کشوری و منطقه‌ای براساس شعار سال سازمان جهانی بهداشت و توسعه همکاریهای بین بخشی در راستای فعال کردن کلیه عوامل اجتماعی موثر بر سلامت افزایش یابد.
معرفی سازمان جهانی بهداشت : WHO
سازمان بهداشت جهانی یا World Health Organization که به اختصار WHO هم خوانده می‌شود، یکی از زیرمجموعه‌های تخصصی سازمان ملل متحد است که به وضعیت سلامت عمومی در سطح جهان توجه دارد. این سازمان 6 اداره منطقه ای دارد که شامل: منطقه آمریکا، مدیترانه، اقیانوس آرام غربی، آسیای جنوب شرقی، و آفریقاو اروپا میباشد.
= Regional Office for the Eastern Mediterranean EMRO
EMRO : دفتر مرکزی مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت مستقر در قاهره مصر میباشد.
فعالیتهای کشور ایران زیر نظر EMRO میباشد.
Tedros Adhanom Ghebreyesus دبیر کل فعلی (2022) سازمان جهانی بهداشت یک سیاستمدار اتیوپیایی است که از سال ۲۰۱۷ دبیرکل سازمان جهانی بهداشت است. از دهه نود میلادی در بریتانیا در زمینه بیماری‌های عفونی در دانشگاه تحصیل کرد و در رشته بهداشت عمومی دکترا گرفت.
شعار سال 2022 سازمان جهانی بهداشت our planet our health میباشد .
تاریخچه برنامه ابتکارات جامعه محور :
در سال 2010،با توجه به شعار کلیدی سازمان بهداشت جهانی در این سال از تمام کشورهای دنیا دعوت کرده است که در یک حرکت جهانی با عنوان (هزارشهر، هزار زندگی) مشارکت داشته باشند و براین اساس طی تفاهم‌نامه‌ای که بین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و who به امضاء رسیده است، تاکنون 40 شهر ایران با امضای این تفاهم‌نامه به (هزارشهر، هزار زندگی) پیوسته‌اند.
در منطقه مدیترانه شرقی، توافق حداقل 150 شهر (شهرداران، روسای بخش سلامت شهر و یا بخشهای مرتبط دیگر) بمنظور پیوستن به طرح (هزارشهر، هزار زندگی) گرفته شده و این شهرها با توجه به بافت محلی برنامه‌ریزیهای لازم خود را انجام می‌دهند. این شهرها تحت عنوان شهرهای دوستدار سلامت نامگذاری میشوند.
دفتر کشوری سازمان جهانی بهداشت و فرمانداریهای شهرهای داوطلب یک توافقنامه همکاری امضاء میکنند و متعهد به انجام برنامه‌های روز جهانی بهداشت با توجه به منابع، ظرفیتها و نیازهای خود میشوند.
در حال حاضر، برنامه شهر سالم در جمهوری اسلامی ایران، بحرین، عراق، عمان، پاکستان، عربستان سعودی، سومالی، سودان و تونس اجرا می‌شود و جمعیتی بالغ بر 13 میلیون نفر را در منطقه تحت پوشش خود دارد.
این طرح جهانی بی سابقه با هدف شرکت دادن 1000 شهر در سراسر دنیا در یک مجموعه از فعالیتها بمنظور ارتقاء سطح بهداشت و سلامتی در شهرهای داوطلب و بخصوص حاشیه شهرهای مورد نظر بشرح زیر میباشد:
1- دستیابی به سلامت در زمینه ذهنی، جسمی و محیطی بخصوص در حاشیه شهرها
2- فراهم آوردن فرصتهای شغلی تجاری کوچک
3- بهبود کلی سلامتی شهرهای شرکت کننده و شهروندان آن است.
در ایران 40 شهر در برنامه پیشبردی شهرسالم فعالیت میکنند .
شهر سهند از توابع شهرستان اسکو – آذربایجانشرقی دارنده اولین نشان بین المللی شهر سالم و همکاریهای بین بخشی
در راستای برنامه های فوق از سال 1394 شهر جدید سهند برای اولین بار در کشور پروژه ای با عنوان شهر ایمن و مروج سلامت به ریاست فرماندار شهرستان و دبیر اجرایی ( شهردار سهند ) و دبیر علمی (شبکه بهداشت و درمان شهرستان اسکو ) پروژه برنامه های سلامت را در ابعاد وسیع آغاز نموده است. طی ارزیابی های انجام یافته از سوی تیم ارزیابی کشوری و همچنین ارزیابان سازمان جهانی بهداشت (WHO) این شهر در سال 1400 موفق به دریافت نشان شهر سالم از دفتر مرکزی مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت گردید.شهر سهند افتخار آن را دارد که بعنوان اولین شهر در کشور عزیزمان ایران موفق به دریافت این نشان بین المللی شده است.
در این ارزیابی 9 محور اجرایی و عملیاتی زیر با مشارکت صمیمانه سازمانها و ادارات مرتبط با سلامت در این شهرستان جهت ارزیابی بین المللی مورد بررسی قرار گرفته اند:
1- سازماندهی و بسیج جامعه برای سلامت و توسعه
2- همکاری ، مشارکت و حمایت های بین بخشی
3- فعالیت های اقتصادی کوچک
4- تحصیلات و سواد
5- توسعه سلامت
6- آب ، بهداشت ، ایمنی غذا و آلودگی هوا
7- مرکز اطلاعاتی جامعه محور
8- مهارتها ، آموزشهای شغلی و ظرفیت سازی
9- آمادگی و واکنش اضطراری
همچنین در سالهای اخیر کلید اجرای برنامه CBI در شهرهای جلفا و مراغه نیز کلید خورده است.
تعدادی از برنامه های بهداشتی اجرا شده در قالب ابتکارات جامعه محور در شهر جدید سهند:
- سهند شهر بدون قلیاندبیر: شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو
- احداث مراکز حمایتهای اجتماعی دبیر: بهزیستی
- گسترش ویزیت پایه توسط پزشک خانواده دبیر: شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو
- استفاده از پتانسیل پارک بانوان سهند جهت استفاده فعالیت فیزیکی ، ورزشی و سلامت دبیر:شهرداری سهند
- همایش پیاده روی خانوادگی و دوچرخه سواری با محوریت سلامت و ایمنی دبیر: اداره ورزش و جوانان
- برگزاری جشنواره مردمی غذای سالم بر پایه کمپین های تغذیه ای دبیر: شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو
- ایجاد مراکز کاهش آسیب برای زنان آسیب پذیر جامعه دبیر: شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو
- راه اندازی مرکز رجیستری ( مرکز تلفن سامانه ای مرتبط با بیمارستان ، پزشک قانونی ، فوریتهای 115 در انتقال بیمار ) در مجتمع های سهند با مشارکت شرکت مخابرات سهند
دبیر: شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو
- تخصیص و ایجاد خانه سلامت در شهر سهند جهت برگزاری کلاسهای ارتقاء دبیر: شهرداری سهند
- جشنواره کودک سالم در روز جهانی کودک دبیر : شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو
- احداث و راه اندازی تصفیه خانه قاضلاب دبیر : شرکت آب و فاضلاب سهند
- انجام برنامه ایمنی آب wsp دبیر : شرکت آب و فاضلاب سهند
منبع: کتاب همکاری بین بخشی در نظام سلامت – انتشارات معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی تبریز- 1395