گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریها یکی از گروههای کارشناسی تخصصی مرکز بهداشت استان است که در زمینه چگونگی الگوی توزیع بیماریهای شایع استان از نظر اتیولوژی ، توزیع مکانی ، توزیع زمانی، توزیع انسانی و بخصوص بار بیماری ( Burden of Disease ) و عوامل موثر در آن بررسی و مطالعه نموده و بدینوسیله جایگاه اپیدمیولوژیک آنها را در چارچوب قیاس منطقه ای و ناحیه ای از نظر اسپورادیک ، آندمیک ، طغیان ( Out Break ) و اپیدمیک بودن تعیین و تبیین می نماید و بر این اساس تدابیر و تمهیدات پیشگیرانه و کنترلی متناسب در سطوح مختلف را از ابتدایی ( Elementary ) گرفته تا سطح منتج به مرحله باز توانی ( Rehabilitation ) مطالعه، اتخاذ و عملی می نماید تا بتواند بعنوان عضوی از ساختار اجرایی مرکز بهداشت استان بعنوان یک ارگان سازمانی مسئول در قبال سلامت آحاد جامعه هماهنگ و همپا با سایر اعضاء و دیگر بخشهای موثر در بهداشت و با بهره گیری از توان تخصصی خود در تحقق اهداف بهداشتی کشور به نحو شایسته ای ایفای نقش کند اهدافی که بی تاثیر از سیاستهای سازمان جهانی بهداشت در مقیاس های :
1 – موقعیت شناسی از نظر جهانی ، منطقه‌ای و کشوری ( Situation Diagnosis )
2 - کنترل ( control )
3 – حذف (Elimination )
بیماریها و سایر مشکلات بهداشتی در چهارچوب یک نظام مراقبت پویا ( Dynamic Surveillance ) و برخوردار از نظام آماری کارآمد ( MIS ) نیست تا نهایتا به این ترتیب وظیفه خود را در تامین زندگی سالم و شاداب برای مردم و ارتقاء سطح سلامتی آحاد هموطنان با احساس مسئولیت و علاقه مندی ایفا نماید.
با توجه به مطالب فوق اهم وظایف گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریها بطور خلاصه بشرح ذیل می‌باشد:
1 – مطالعه و شناخت وضعیت اپیدمیولوژیک بیماریها در سطح دنیا ، کشور و بویژه استان
2 – برنامه‌ریزی ، سازماندهی و هدایت اجرایی برنامه‌های کنترل بیماریها در سطح استان
3- مراقبت و پایش اجرای برنامه های کنترل بیماریها
4- تسهیل زمینه های اجرایی برنامه های کشوری تدوین شده در زمینه کنترل بیماریها
5- جلب و ایجاد همکاری درون و بین بخشی
6- برنامه ریزی و همکاری در انجام برنامه های آموزش همگانی و آموزش کارکنان بهداشت و درمان
7- برنامه ریزی و انجام سمینارها و کارگاه های آموزشی
8- برنامه ریزی و انجام ادغام برنامه کنترل بیماریها در PHC
9- شرکت در جلسات، کنگره ها، سمینارها و کارگاه های علمی
10- انجام مطالعات پژوهشی و تحقیقاتی و یا مشارکت در آنها
در این گروه 10 کارشناس در دو قسمت واگیر و غیرواگیر مشغول فعالیت هستند.
علاوه بر ریاست گروه ( دکتر مهران سیف فرشد ) افراد مشروحه ذیل مسئول علمی واجرایی امور می‌باشند:
الف ) بیماریهای غیرواگیر :
1 - سعید پوردولتی
کارشناس بیماریهای غیرواگیر
2 – دکتر مهراد نقی زاده گلزاری
کارشناس بیماریهای دیابت، فشارخون بالا و ثبت علتی سرطانها
3- دکتر ملیحه طالبی
کارشناس بیماریهای آسم، بیماریهای قلبی و عروقی و هیپوتیروئیدی نوزادی
4- دکتر نازلی سلطانی
کارشناس بیماریهای تالاسمی، بیماریهای استخوانی مفصلی و امور مربوط به پیشگیری از سوانح و حوادث
5 – فریده حیدرلو
کارشناس برنامه‌های بهداشت روان
ب ) بیماریهای واگیر
6- سید علی ورشوچیانی
کارشناس واکسیناسیون و بیماریهای هدف ایمنسازی، بیماریهای مننژیت، تیفوئید، بیماریهای روده‌ای و ثبت علتی مرگ و میر
7 – محمد نعلبندی
کارشناس بیماریهای هپاتیتB ,C ،امور قرنطینه و امور مربوط به بلایای طبیعی و بحرانهای پیچیده
8 – دکتر مرتضی سعادت‌خواه
کارشناس مسئول بیماریهای واگیر و کارشناس بیماریهای مشترک انسان و حیوان
9 – مجتبی حقی
کارشناس بیماری مالاریا و پدیکولوز
10- دکتر مهدی محمدزاده
کارشناس بیماری ایدز،STI و عفونتهای بیمارستانی
11- دکتر سیمین خیاط زاده
کارشناس بیماری های سل و جذام
این گروه در هر یک از شهرستانهای تابعه استان علاوه بر کارشناسان و کاردانان پیشگیری و مبارزه با بیماریها نمایندگانی تحت عنوان پزشکان اپیدمیولوژیست دارد. همه این عزیزان همراه و همقدم با کارشناسان استانی در جهت اهداف مذکور به نحو شایسته ای انجام وظیفه مینمایند.
فرایندهای کنترل و مراقبت بیماریهای واگیر:
ایمن سازی زنجیره سرد
کنترل و مراقبت بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن شامل دیفتری- کزاز- سیاه سرفه- فلج اطفال- هپاتیت ب- سرخک- سرخجه- اوریون- مننژیت- آنفلوانزا
کنترل و مراقبت بیماریهای روده‌ای و انگلی (منتقله از آب وغذا) شامل التور، اسهال خونی، تیفوئید، هپاتیتهای روده‌ای، بوتولیسم
کنترل و مراقبت بیماریهای مشترک انسان و حیوان شامل: هاری، بروسلوز، لیشمانیوز جلدی، لیشمانیوز احشایی، تب های راجعه، تب های خونریزی دهنده، کیست هیداتیک، توکسو پلاسموز، سیاه زخم، جاکوب کروتسفلد و جنون گاوی، آنفلوانزای پرندگان
کنترل و مراقبت HIV و ایدز
کنترل و مراقبت بیماریهای منتقله جنسی
کنترل و مراقبت هپاتیتهای منتقله از خون (هپاتیتB-C)
کنترل و مراقبت سل و جذام
کنترل و مراقبت مالاریا
فرایندهای کنترل و مراقبت بیماریهای غیرواگیر:
کنترل و مراقبت بیماریهای قلبی عروقی
کنترل و مراقبت بیماریهای دیابت
کنترل و مراقبت بیماریهای فشار خون بالا
کنترل و مراقبت بیماریهای آسم
کنترل و مراقبت بیماریهای ژنتیکی (تالاسمی)
کنترل و مراقبت بیماری کم کاری مادرزادی تیروئید
ثبت و گزارش موارد سرطانی
نظام مراقبت عوامل خطر بیماریهای غیرواگیر
کنترل سوانح و حوادث شامل برنامه ثبت حوادث، برنامه جامعه ایمن و کاهش موارد مار و عقرب گزیدگی
نظام گزارش و مراقبت بیماریهای قابل گزارش تلفنی و کتبی
قرنطینه مبادی ورودی و خروجی
کنترل و گاهش اثرات بلایا
توانبخشی مبتنی بر جامعه CBR
آموزش نیروهای محیطی شهرستانها در برخی مواقع
آموزش مردم از طریق رسانه های گروهی
تهیه و چاپ پمفلت، پوستر، کتابچه، کتاب
تالیف و ترجمه کتب و مقالات
هماهنگی درون بخشی و برون بخشی
ثبت و گزارش برنامه های آموزشی
تهیه فصلنامه پیام سلامت
دستاوردها و عملکرد گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریها درسال ....... :
اجرای روز ملی بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان
اجرای برنامه تلویزیونی مشترک با سازمان دامپزشکی در مورد اهمیت بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان
تهیه چک لیست پایش برنامه های گروه در سطوح سه‌گانه خانه بهداشت ، مراکز بهداشتی درمانی و ستاد شهرستان
تهیه دستورالعمل پیشگیری از تصادفات جاده‌ای استان و بررسی سوانح و حوادث در سطح کل استان (یک هفته در هر فصل سال)
مشارکت و همکاری در برنامه های هفته سلامت
اجرای برنامه های رادیویی و تلویزیونی در مورد فرایند های گروه
اجرای طرح جامعه ایمن در شهرستان آذرشهر، اهر و سراب
کاهش موارد مثبت مالاریا در مرکز بهداشتی درمانی لاریجان شهرستان کلیبر از 12مورد سال گذشته به صفر مورد در سال 84 (به صفر رساندن موارد انتقال محلی مالاریا در سطح استان)
کاهش موارد لیشمانیوز احشایی در سطح استان
شناسایی موارد AFP مورد انتظار استان
مراقبت بیماران اسهالی از نظر التور و کنترل آن در سطح استان
تشدید عملیات مراقبت از بیماران اسهالی
بازدید کارشناسان گروه از واحدهای تابعه و نظارت بر عملکرد آنها
اجرای برنامه ثبت و جمع آوری اطلاعات و آمار موارد جدید هپاتیت در برنامه نرم افزاری EPI6
اجرای عملیات پایگاههای دیده‌ور در زندان مرکزی تبریز ، مرکز حرفه آموزی و کار درمانی استان و مرز ورود و خروج جلفا
گسترش فعالیتهای مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری استان و ایجاد پایگاه مشاوره در شهرستانهای میانه و مراغه
جمع‌آوری اطلاعات مصدومین از کلیه بیمارستان‌های استان
اجرای برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه در شهرستان شبستر و مراغه
اجرای دور دوم مراقبت عوامل خطر بیماریهای غیر واگیر استان
شروع برنامه غربالگری هیپوتیروییدی نوزادی
اجرای برنامه های DICو outreach در استان
راه اندازی مرکز گذری شهرک شهید چمران به همراه یک تیم سیار جهت ارایه خدمات بهداشتی به معتادان تزریقی در منطقه اخمقیه که 180 معتاد تزریقی و 25 Sex worker را تحت پوشش دارند
ثبت موارد سرطانی (نظام ثبت بتدریج در سالهای اخیر ارتقا یافت)
تشکیل کمیته های فنی، علمی و پژوهشی در خصوص سل، بهداشت روان، ایدز و..........
انجام بیماریابی نیمه فعال سل در شهرستان بستان آباد
برگزاری جلسه مشترک با دامپزشکی در مورد ارتقاء فرایندهای بیماریهای مشترک انسان
مشارکت در بررسی خصوصیات بیولوژیکی ناقلین مالاریا در کانونهای مرزی استان
شرکت کارشناسان گروه در طرحهای تحقیقاتی
بررسی و ارایه مقاله در رابطه با رفتارهای پر خطر و شیوع ایدز در بین زندانیان
تعیین میزان دانش ،نگرش و عملکرد گروههای جمعیتی استان در رابطه با ایدز
اجرای طرح ارزیابی کیفیت اداره بیماری دیابت در کشور
اجرای طرح تحقیقاتی مصاحبه تعیین بهره‌مندی بیماران دیابتی
انجام بررسی اطرافیان بیماران اسمیر مثبت بین سالهای 1382 تا نه ماهه اول 1384 در شهرستانهای تبریز و مرند و در حال حاضر در شهرستانهای اهر و سراب
انجام بررسی موارد عود یا جدید بیماری جذام در شهرستانهای اهر ،کلیبر و ورزقان
برگزاری کارگاه مراقبت بیماریها در شهرستانهای کلیبر و جلفا با شرکت کارشناسان مسئول بیماریها و پزشکان بیماریها و کارشناسان استان
تهیه و چاپ کتب و متون آموزشی مختلف مانند پمفلت و پوستر (آنفلوانزای انسانی و پرندگان، آیا تنبیه بدنی آخرین راه حل است، تب مالت و ... )
شرکت همکاران در کارگاههای آموزشی و اجرایی تشکیل شده در سطح کشور و استان
انجام اقدامات آموزشی و مراقبتی در خصوص بیماری آنفلوانزای پرندگان
برگزاری هفته اطلاع رسانی بیماریهای قلبی و عروقی – سرطان- بهداشت روان- سوانح و حوادث
برگزاری همایش، سمینار و کارگاه های آموزشی در سال 84 در مورد موضوعات زیر:
کارگاه کشوری برنامه غربالگری بیماری کم‌کاری مادرزادی تیرویید و دیابت
کارگاه کشوری نسل دوم مراقبت HIV/AIDS
کارگاه کشوری ورود داده‌های برنامه سل در کامپیوتر
همایش استانی آنفلوانزای پرندگان، تهدیدها و تمهیدات
کارگاه منطقه‌ای دانشجویی مشاوره در ایدز
کارگاه استانی احتیاط همه جانبه در ایدز
کارگاههای ثبت علتی مرگ و میر
همایش روز جهانی ایدز و هفته اطلاع رسانی ایدز- همایش ایدز و دانشجو
کارگاه آموزشی پنج روزه کارکنان ستادی آموزش و پرورش
جلسه توجیهی فعالیتهای مبارزه با بیماریها برای سطح شهرستان در سه جلسه، توجیه پزشکان هماهنگ کننده و متصدیان آزمایشگاه سل شهرستانها، آشنایی با برنامه مبارزه با بیماریها برای مسئولین گروه های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، آموزش برنامه‌های گروه به دانشجویان پزشکی، دندانپزشکی و پیراپزشکی
کارگاههای ایمن سازی ، مراقبت روستای سیاری و ذیج حیاتی ، مراقبت بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن ، مراقبت (بیماریهای التور، تیفوئید، مننژیت و دیسانتری) ، سندرم مادرزادی سرخجه و بوتولیسم ، زنجیره سرد
کارگاه عملی تهیه لام و شناسایی پشه بالغ
کارگاههای مهارتهای زندگی، مهارتهای فرزندپروری، مشاوره گروهی در بحران،
کارگاههای جامعه ایمن، تالاسمی،
کارگاههای آموزش بیماری هاری و ...
برگزاری سمینار آموزشی کنترل و مراقبت بیماریهای بهداشت روان در بلایای طبیعی در شبستر
برگزاری کارگاه جذام برای پزشکان کارشناسان بیماریها و مربیان خانه‌های بهداشت
انجام هماهنگیهای لازم جهت راه اندازی بخش بستری بیماران مقاوم به درمان سل و همکاری در تخصیص اعتبارات لازم به مرکز تحقیقات سل و بیماریهای ریوی
ارسال کتب کنترل بیماریهای عفونی در بلایا – هیپوتیروییدی در چهار سطح- راهنمای هپاتیت C کتاب سلامت روان کاربردی برای پزشکان تیم سلامت و پزشکان مراکز بهداشت روان در بلایا برای پزشکان، بهورزان، رابطین، مشاورین مدارس و کاردانان- کتاب مقررات بین‌المللی بهداشتی (بازنگری 2005)- تشخیص آزمایشگاهی بیماریهای واگیر شایع در ایران- دستورالعملهای تالاسمی در چهار سطح- کتب راه ایمن دید مناسب، کمربند ایمنی، کلاه ایمنی، راه ایمن خستگی، صندلی کودک، راه ایمن سرعت مناسب، به تمام شهرستانها
تجدید چاپ و ارسال کتابچه راهنمای سلامتی در مسافرتهای بین المللی به تعداد 20000 جلد
بازدید از زندان تبریز
تهیه و چاپ پمفلت بهداشت روان در بلایا، کودکان- معلمین- سلامت روان در بلایای طبیعی- بهداشت روان نوجوانان در بلایا
برگزاری هسته اطلاع رسانی(3جلسه)هسته مراقبت و درمان(دو جلسه)هسته کاهش آسیب (دو جلسه)
انتشار سه شماره پیام سلامتی
شاخص های فرایندهای گروه یشگیری و مبارزه با بیماریها
-
پوشش ایمنسازی
-
میزان بروز و شیوع بیماری های واگیر
-
میزان بروز و شیوع بیماریهای غیر واگیر
-
میزان کشندگی بیماریها
-
میزان اختصاصی مرگ ناشی از بیماریها
-
نسبت مراقبت بیماریها به مورد انتظار
-
میزان بهبودی