معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز

تهیه و تنظیم: دکتر مرتضی سعادت­خواه – کارشناس گروه تخصصی پیشگیری و مبارزه با بیماری­های معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز
 

 

دستورالعمل راهنمای مراقبت و کنترل بیماری آنفلوانزا  ( برای باز کردن فایل بر روی آن راست کلیک کرده و Save Target As را انتخاب کنید.)
معرفی بیماری
آنفلوانزای انسانی: آنفلوانزا به شکل جهان گیر (پاندمی)، همه‌گیری (وسیع، کوچک، منطقه‌ای)، همه‌گیری، طغیان و تک گیر (اسپورادیک) مشاهده می‌شود. میزان حمله در همه‌گیری‌هایی که در اجتماعات بزرگ اتفاق می‌افتد معمولاً بین 10 تا 20 درصد است، در حالی که در اجتماعات بسته مثل مدرسه‌های شبانه‌روزی و یا خانه سالمندان به 50 درصد و بیشتر می‌رسد. همه‌گیری‌ها در مناطق معتدل معمولاً بیشتر در زمستان و در نواحی گرمسیر و اغلب در ماه‌های بارانی سال اتفاق می‌افتد.

آنفلوانزای پرندگان: آنفلوانزا علاوه بر انسان در گونه‌های مختلف پرندگان و بسیاری از پستانداران از جمله اسب، خوک و گربه­سانان مشاهده می‌شود. به دلیل امکان پرواز در پرندگان و تنوع سوشهای ویروس آنفلوانزای مشاهده شده در پرندگان و خطر انتقال آن به انسان و اثبات بروز پاندمی های قبلی با منشا این ویروس‌ها، آنفلوانزای پرندگان دارای اهمیت خاص می‌باشد.

آنفلوانزای پاندمیک (جهان گیر): پاندمی آنفلوانزا به دنبال شیفت آنتی ژنی و تولید ویروس جدیدی که جامعه نسبت به

آن مصونیت ندارد روی می‌دهد؛ اما با تولید آنتی بادی ضد ویروس جدید، میزان مصونیت جامعه افزایش یافته و به تدریج تغییرات دریفت آنتی ژنی در ویروس روی داده و ایمنی نسبت به آن کمتر می‌گردد. اپیدمی­های مکرر طی سال‌های بعد به وسیله سوش­هایی که دچار دریفت آنتی ژنی شده‌اند بروز می‌کند و بعد از 10 تا 30 سال ایمنی جامعه نسبت به تمامی این زیر گونه­های تغییر یافته به میزان زیادی افزایش می‌یابد و بدین ترتیب شرایط انتشار ویروس جدید فراهم می‌شود .

اپیدمیولوژی بیماری

در قرن بیستم سه پاندمی بزرگ و یک شبه پاندمی روی داده است. اولین مورد پاندمی در سال 1918 و 1919 به نام آنفلوانزای اسپانیایی A(H1N1) با میزان مرگی در حدود 20 تا 40 میلیون در کل دنیا روی داد و پس از آن آنفلوانزای آسیایی ناشی از نوع A(H2N2) در سال 1957 شروع شد. پاندمی سوم با زیر گونه A(H3N2) و معروف به آنفلوانزای هنگ‌کنگی در سال 1986 اتفاق افتاد و آنفلوانزای روسی ناشی از نوع A(H1N1) در سال 1977 بروز کرد. طی پاندمی آسیایی و هنگ‌کنگی تمام گروه‌های سنی درگیر بوده­اند. میزان بالای مرگ و میر به خصوص در گروه سنی بالاتر از 65 سال اتفاق افتاد . افزایش مرگ و میر، همچنین در کسانی که بیماری زمینه­ای طبی مثل بیماری‌های قلبی ریوی داشته‌اند، مشاهده شده است. در هر پاندمی ممکن است تهاجم به سطوح مختلفی از گروه‌های سنی جامعه صورت پذیرد. به نظر می­رسد قابلیت ایجاد یک زیرگروه جدید ویروس آنفلوانزای نوع A ریشه در توانایی آن در ایجاد بیماری در حیوانات دارد و ترکیبات ژنتیک جدید در حیوانات میزبان منجر به ایجاد زیرگروه‌های جدید ویروس با ویژگی‌های خاص خود می‌گردد و از آنجایی که سیستم ایمنی جمعیت‌های انسانی توانایی مقابله با این ویروس جدید را ندارند عفونت با سرعت بسیار زیادی گسترش‌یافته و در مدت زمان کوتاهی می‌تواند منجر به همه­گیری جهانی گردد. آنفلوانزا به شکل جهانگیر، همه‌گیری‌های وسیع، کوچک، منطقه‌ای و تک گیر مشاهده می‌گردد.

اهمیت بیماری

اهمیت آنفلوانزا در سرعت انتشار همه‌گیری‌ها، وسعت و تعداد مبتلایان و شدت عوارض آن، به خصوص ذات‌الریه ویروسی و باکتریایی می‌باشد. در همه­گیری­های بزرگ شکل شدید یا کشنده بیماری بیشتر نزد سالمندان و افرادی که به دلیل عوارض مزمن قلبی، ریوی، کلیوی، بیماری‌های متابولیک، کم خونی و یا نارسایی ایمنی ناتوان شده‌اند مشاهده می‌شود. برآورد میزان کشندگی بیماری آنفلوانزای فصلی در جمعیت انسانی بین نیم تا یک درصد محاسبه شده و میزان کشندگی بیماری آنفلوانزای پرندگان در جمعیت انسانی حدود 60% می‌باشد .

آنفلوانزای پرندگان و اهمیت انتقال آن به انسان: آنفلوانزای پرندگان یکی از بیماری‌های عفونی شناخته شده در گونه‌های مختلف پرندگان است که در اثر عفونت ناشی از برخی از سویه‌های تیپ A ایجاد می‌شود. به نظر می­رسد کلیه پرندگان نسبت به این بیماری حساس بوده، ولی میزان حساسیت آن‌ها ممکن است متفاوت باشد. طیف علائم بالینی در پرندگان مختلف متفاوت بوده و قادر به ایجاد بیماری خفیف تا بسیار شدید، مسری و کشنده می‌باشد. شکل شدید و کشنده بیماری، دارای شروع ناگهانی بوده و از شدت بالایی برخوردار است و سریعاً منجر به مرگ می‌شود؛ به طوری که میزان مرگ ناشی از آن در حدود 100 درصد می‌باشد.

آنفلوانزای حاد پرندگان در جمعیت حیوانات به خصوص ماکیان ایجاد می‌گردد و می‌تواند به انسان منتقل شود و توجه به بهداشت عمومی را طلب می‌کند. نه تنها این ویروس انسان را آلوده می‌کند و موجب بیماری شدید با میزان مرگ بالا می‌گردد، بلکه این توانایی را دارد که خود را با انسان تطبیق دهد و به عنوان یک عامل بالقوه بیماری‌زا برای انسان مطرح گردد یا با سایر ویروس‌های آنفلوانزای انسانی ترکیب و موجب پدیدار شدن یک عامل بیماری‌زا با توانایی ایجاد پاندمی ‌شود.

 علائم بالینی

آنفلوانزا بیماری ویروسی حاد دستگاه تنفسی است که با تب، سرفه، سردرد، گلودرد، درد عضلانی، تعریق، آبریزش بینی و گاهی استفراغ و اسهال تظاهر می‌کند. در این میان تب و سرفه به عنوان علائم کلیدی مطرح می‌باشند. سرفه اغلب شدید و برای مدتی ادامه می­یابد؛ ولی سایر نشانه­های بیماری بعد از 2 تا 7 روز خودبه‌خود بهبود پیدا می­کند. شناسایی بیماری معمولاً بر اساس مشخصات اپیدمیولوژیک آن صورت گرفته و موارد تک گیر آن را فقط با کمک روش‌های آزمایشگاهی می‌توان تشخیص داد. آنفلوانزا در افراد مختلف ممکن است از سایر بیماری‌های ویروسی دستگاه تنفس قابل تشخیص نباشد. اشکال بالینی بیماری متفاوت بوده و ممکن است نشانه­هایی مثل سرماخوردگی، برونشیت، پنومونی ویروسی و بیماری‌های حاد غیرقابل افتراق دستگاه تنفسی را نشان دهد. اختلالات دستگاه گوارش (تهوع، استفراغ و اسهال) نیز بروز می‌کند و در کودکان ممکن است نشانه­های گوارشی، علامت غالب باشد.

بیماری آنفلوانزای نوع B ممکن است تا اندازه‌ای خفیف تر از بیماری آنفلوانزای نوع A باشد. عفونت آنفلوانزای نوع C به شکل سرماخوردگی بدون تب دیده می‌شود. بیماری آنفلوانزای بدون عارضه به طور کلی یک بیماری خود محدوده شونده است. بهبودی به سرعت ایجاد می‌شود اما بسیاری از بیماران کاهش قوای جسمانی یا انرژی را برای یک هفته یا بیشتر دارند.

ویروس را قبل از شروع علائم بیماری (24 ساعت قبل) در ترشحات دستگاه تنفسی فرد آلوده می‌توان شناسایی نمود. به طور معمول ویروس بعد از 5 تا 5 روز در ترشحات ویروسی فرد آلوده قابل گزارش نیست. مهم‌ترین راه انتقال ویروس در محیط­های بسته‌ی پر جمعیت مثل اتوبوس از طریق هوا می‌باشد. از آنجا که ویروس آنفلوانزا ممکن است ساعت‌ها در شرایط سرد و رطوبت کم در محیط زنده بماند، انتقال ویروس از طریق ترشحات آلوده نیز می­تواند صورت گیرد. دوره کمون بیماری کوتاه بوده و معمولاً بین 1 تا 3 روز است. دفع ویروس احتمالاً در بالغین بین 3 تا 5 روز بعد از بروز نشانه‌های بالینی بیماری و در کودکان 7 تا 21 روز بعد از آن ادامه خواهد داشت.

افتراق آنفلوانزا از سرماخوردگی

 

 

 

 

 

 

تغییرات آنتی­ژنیک ویروس آنفلوانزا

یکی از نماهای مشخص و منحصر به فرد ویروس آنفلوانزا تغییرات مکرر در آنتی ژن‌های آن می‌باشد . این تغییرات به عنوان تغییرات آنتی­ژنیک نامیده می‌شوند. تغییرات ساختمان ژنی ویروس منجر به عفونت‌های متغیر کوچک یا بدون مقاومت در جمعیت در معرض خطر می­گردد. پدیدة تغییرات آنتی­ژنی دلیلی برای تداوم اپیدمی­های بزرگ بیماری در جوامع انسانی می‌باشد.

تغییرات آنتی­ژنیک به طور اساسی به دو دسته دریفت و شیفت آنتی­ژنیک تقسیم می‌شوند:

دریفت آنتی­ژنیک (Antigenic Drift ): به تغییرات کوچکی که به طور مداوم (هر سال یا هر چند سال) در ویروس اتفاق می‌افتد، اطلاق می‌گردد.

شیفت آنتی­ژنیک (Antigenic Shift ): تغییرات عمده در ویروس آنفلوانزا منجر به شیفت آنتی­ژنیک شده و پاندمی وحشتناک را به علت ویروس‌های جدید که جمعیت انسانی نسبت به آن ایمنی ندارند، ایجاد می‌کند . این تغییرات هر 10 تا 30 سال پس از چرخش ویروس در محیط ایجاد می‌گردد .

تشخیص

در هنگام استقرار بیماری، جداسازی ویروس یا بررسی آنتی­ژن­های ویروسی در ترشحات تنفسی بهترین تکنیک تشخیصی می‌باشد. ویروس همچنین به وسیله نمونه­های تهیه شده به وسیله سواب بینی، سواب گلو، شستشوی بینی یا نمونه‌های بینی و گلو به طور اولیه جدا می­گردد. نمونه‌ها در آزمایشگاه­های مخصوصی بررسی می‌شود که برای این منظور همکاران عزیز باید با مرکز بهداشت شهرستان هماهنگ شوند.

علائم بیماری آنفلوانزای پرندگان در انسان مشابه علائم بیماری آنفلوانزای انسانی می‌باشد.

گروه‌های در معرض خطر ابتلای بیشتر به آنفلوانزای پرندگان

- تماس‌های شغلی (مشاغل در معرض خطر) شامل:

- کارگران شاغل در مزارع پرورش طیور (مرغداری‌ها، پرورش اردک، بوقلمون، شترمرغ و ...) و خوک، سایر کارگران فعال در مزارع طیور (شامل افرادی که آن‌ها را می‌گیرند و در قفس می­گذارند یا پرندگان را حمل می­کنند، پرندگان مرده را معدوم می­کنند، یا در جمع‌آوری و حمل فضولات فعالیت می‌کنند) و افرادی که در مغازه‌های فروش حیوانات و پرندگان زنده کار می‌کنند.

- آشپزها و مشاغل مشابه که با پرندگان اهلی زنده یا اخیراً کشته شده سر و کار دارند.

- فروشندگان پرندگان دست‌آموز

- شکارچیان

- افراد شاغل در حمل و نقل و جابجایی کود پرندگان

-  دامپزشکان شاغل در صنایع وابسته به پرندگان

-  افرادی که در آزمایشگاه‌های ویروس‌شناسی با نمونه ویروس‌های آنفلوانزای A/H5 و بررسی آن‌ها، سروکار دارند.

- کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و افراد ساکن در مناطقی که مرگ پرندگان خانگی و پرندگان وحشی بیش از حد مورد انتظار اتفاق افتاده است.

- افرادی که سابقه مسافرت، 10 روز قبل از شروع علائم به کشور یا منطقه­ای که طغیان آنفلوانزا در جمعیت حیوانی گزارش شده به همراه حداقل یکی از موارد زیر را دارند:

- تماس (کمتر از یک متر) با ماکیان مرده یا زنده، پرندگان وحشی یا خوک در هر جایی از کشورهای آلوده

- حضور در محلی که پرندگان اهلی یا خوک مبتلا (تایید شده) در 6 هفته قبل وجود داشته است

- تماس (لمس کردن یا در فاصله شنیدن و صحبت معمولی) با یک مورد انسانی تایید شده آنفلوانزای A/H5N1

- تماس (لمس کردن یا در فاصله شنیدن و صحبت معمولی) با یک شخص مبتلا به بیماری حاد تنفسی با علت نامشخص که بعداً منجر به مرگ وی شده است.

کنترل آنفلوانزای پرندگان

مهم‌ترین اقدامات کنترلی شامل معدوم سازی سریع کلیه پرندگان بیمار یا تماس یافته، دفع مناسب لاشه‌ها و فضولات، قرنطینه کردن و ضدعفونی مرغداری­ها می‌باشد.

ویروس آنفلوانزا در عرض 3 ساعت در دمای 56 درجه سانتی‌گراد یا نیم ساعت در دمای 60 درجه سانتی‌گراد و همچنین در تماس با مواد ضدعفونی کننده رایج نظیر فرمالین و ید از بین خواهد رفت؛ ولی در دماهای پایین مقاوم بوده و حداقل تا سه ماه بعد ممکن است در کودهای آلوده زنده بماند. همچنین قادر است در محیط آب در دمای 22 درجه سانتی‌گراد به مدت 4 روز و در دمای صفر درجه سانتی‌گراد به مدت بیش از 30 روز به حیات خود ادامه دهد. مقدار یک گرم از کود آلوده به اشکال شدیداً بیماری‌زای ویروس آنفلوانزای پرندگان حاوی تعداد بسیار زیادی ویروس بوده و قادر به آلوده کردن حدود یک میلیون پرنده می‌باشد.

تعاریف

الف - آنفلوانزای انسانی

مورد مشکوک یا مورد شبه آنفلوانزا (Influenza Like Illness=ILI ):

هر فرد با عفونت تنفسی حاد همراه با تب بیشتر یا مساوی 38 درجه سانتی‌گراد (زیر زبانی) و سرفه به همراه یک یا چند علامت از علائم زیر در صورتی که تشخیص دیگری مطرح نباشد و شروع بیماری در طی 7 روز اخیر باشد:

 گلو درد، سردرد، خستگی، ضعف، درد عضلانی، قرمزی مخاطات، گاهی استفراغ با یا بدون اسهال (بیشتر در کودکان)، تماس با فرد مشکوک یا قطعی آنفلوانزا

مورد عفونت تنفسی حاد و شدید مشکوک به آنفلوانزا (Severe Acute Respiratory illness=SARI ):

هر فرد با عفونت تنفسی حاد همراه با سابقه یا وجود تب بیشتر یا مساوی 38 درجه سانتی‌گراد (زیر زبانی) و سرفه که نیازمند بستری در بیمارستان باشد و شروع بیماری در طی 7 روز اخیر باشد.

 در آنفلوانزای انسانی در شرایط معمول، گزارش هفتگی و در صورت شک به طغیان یا همه‌گیری و به خصوص در فصول سرد گزارش فوری و در آنفلوانزای پرندگان نیز گزارش فوری است

ب - آنفلوانزای پرندگان

مورد تماس انسانی: فرد در معرض تماس در یکی از حالات زیر تعریف می‌گردد:

- تماس با فرد / افراد مشکوک به آنفلوانزای پرندگان

- تماس با پرندگان / حیوانات مشکوک یا قطعی مبتلا به بیماری

- تماس با کانون آلوده به بیماری آنفلوانزای پرندگان

مورد مشکوک: بیمار مبتلا به عفونت حاد دستگاه تنفسی تحتانی بدون علت مشخص، همراه با تب بیش از 38 درجه زیرزبانی، سرفه و تنگی نفس یا تنفس سطحی به همراه حداقل یکی از موارد تماس زیر در طی 7 روز قبل از شروع علائم، مورد مشکوک انسانی مبتلا به آنفلوانزای پرندگان در نظر گرفته می‌شود:

-  تماس نزدیک کمتر از یک متر (برای مثال هم‌سفر بودن، صحبت کردن یا لمس) با مورد مشکوک یا متحمل یا قطعی مبتلا به آنفلوانزای پرندگان A(H5N1)

- تماس با ماکیان یا پرندگان وحشی (برای مثال حمل و نقل، ذبح، پرکنی، قصابی و آماده کردن) یا فضولات آن‌ها یا تماس با محیط آلوده به فضولات آن‌ها در منطقه‌ای که مورد انسانی یا حیوانی مشکوک یا قطعی مبتلا به آنفلوانزای پرندگان A(H5N1) در یک ماهه اخیر وجود داشته است.

- خوردن خام یا نیم پز فرآورده‌های ماکیان در منطقه‌ای که مورد انسانی یا حیوانی مشکوک یا قطعی مبتلا به آنفلوانزای پرندگان A(H5N1) در یک ماهه اخیر وجود داشته است.

- تماس نزدیک با موارد حیوانی قطعی مبتلا به آنفلوانزای پرندگان A(H5N1) به غیر از ماکیان یا پرندگان وحشی (برای مثال گربه و خوک).

مورد محتمل: مورد محتمل شامل یکی از موارد زیر است:

- مورد مشکوک به همراه یکی از موارد زیر:

-  وجود کدورت یا شواهد پنومونی حاد در رادیو گرافی قفسه سینه به همراه علائمی از نارسایی تنفسی، هیپوکسی و تاکی پنه شدید

- تایید آزمایشگاهی آلودگی به آنفلوانزای A و ناکافی بودن شواهد آزمایشگاهی مبنی بر عفونت A(H5N1)

- فردی که به دلیل بیماری تنفسی حاد بدون علت مشخص فوت نموده و از نظر اپیدمیولوژیک ارتباط زمانی و مکانی و تماس با یک مورد محتمل یا ثابت شده A(H5N1) داشته باشد .

مورد قطعی یا تایید شده: مورد محتمل یا مشکوکی به همراه جواب مثبت در یکی از روش‌های تشخیصی آزمایشگاهی آنفلوانزا.

اقدامات مورد نیاز

الف - درمانی

- چهار داروی ضد ویروس در دو دسته دارویی جهت مقابله با عفونت ویروسی آنفلوانزا مطرح شده‌اند شامل:

آمانتادین (AMANTADINE )، ریمانتادین (RIMANTADINE )، زانامیویر (ZANAMIVIR ) و اوسلتامیویر (OSELTAMIVIR )

- اوسلتامیویر برای درمان (به مدت 5 روز) و برای پروفیلاکسی (به مدت 7 تا 10 روز) بر اساس گروه سنی و وزن طبق جدول زیر مورد استفاده قرار می­گیرد:

 جدول دوز دارویی اوسلتامیویر برای درمان و پروفیلاکسی

 

ب -  پیشگیری

-  آموزش رعایت اصول بهداشت فردی و اجتماعی به مردم و کارکنان به ویژه در مورد سرفه و عطسه کردن و شستشوی دست‌ها.

- واکسیناسیون: واکسن آنفلوانزا جهت گروه‌های در معرض خطر (ابتلا به آنفلوانزا در آنان با عواقب سنگین­تری همراه است و گروه‌های در معرض تماس (به دلیل مشاغل خاص، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قرار دارند) توصیه و تجویز می‌گردد. این واکسن باید در دمای 2 تا 8 درجه سانتی‌گراد در طبقه میانی یخچال مخصوص واکسن نگهداری شود.

واکسنی که در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل ویروس‌های غیرفعال بوده و به شکل تزریقی است. واکسیناسیون مادر منعی جهت شیردهی به نوزاد نمی‌باشد. داروهای ضد ویروسی اثر واکسن آنفلوانزا را از بین نمی­برند. راه تزریق واکسن بر حسب راهنمایی کارخانه سازنده، به صورت زیر جلدی یا عضلانی عمیق (ناحیه عضله دلتوئید در بزرگ‌سالان و ناحیه قدامی خارجی ران در کودکان زیر 2 سال) می‌باشد. یک نوبت واکسن در هر سال (اوایل پاییز) از واکسن کشته شده به نظر می­رسد برای بالغین کافی باشد.

عوارض واکسن آنفلوانزا: این واکسن عموماً عارضه چندانی ندارد. افرادی که به تخم مرغ حساسیت دارند، نباید این واکسن را دریافت نمایند؛ زیرا این واکسن از ویروس‌های رشد یافته در محیط آزمایشگاهی تخم مرغ تهیه می‌شود. افرادی که به اجزای واکسن حساسیت دارند و همچنین افرادی که دارای تب بالا می­باشند نیز با نظر پزشک باید واکسینه شوند. شایع‌ترین عارضه جانبی این واکسن احساس سوزش در ناحیه تزریق واکسن می‌باشد. در 25 درصد موارد، قرمزی و اندوراسیون (سفتی) موضعی و حالت کسالت و درد عضلانی (به مدت 1 تا 2 روز) مشاهده می‌شود. 1 تا 20 درصد موارد به دنبال واکسیناسیون تب و علائم عمومی ایجاد می‌شود که 8 تا 12 ساعت پس از تزریق به حداکثر شدت خود می‌رسد.

عوارض جدی مانند واکنش‌های حساسیتی شدید و یا سندرم گیلن­باره (کمتر از یک تا دو مورد در یک میلیون دریافت کننده واکسن) ندرتاً دیده می‌شود .

افراد در معرض خطر بیماری آنفلوانزای انسانی شامل موارد زیر هستند:

- سالمندان (افراد بالای 50 سال)

- ساکنین آسایشگاه‌ها و کارکنان آن

- بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن (ریوی از جمله آسم، قلبی -  عروقی به جز هایپرتانسیون، خونی، کلیوی، کبدی، متابولیک از جمله دیابت ملیتوس)

- بیماران مبتلا به بیماری‌هایی که سیستم تنفسی را مختل می­نمایند، از جمله بیماری‌های احتقانی، صدمات نخاعی، اختلالات صرعی، اختلالات عصبی عضلانی.

- خانم‌های بارداری که سه ماهه دوم و سوم حاملگی آنان مقارن با فصل شیوع آنفلوانزا می‌باشد

- کودکان و نوجوانان 6 ماهه تا 18 ساله‌ای که تحت درمان طولانی مدت با آسپرین می‌باشند

- کودکان 6 ماه تا 4 سال (59 ماه)

افراد در معرض تماس بیماری آنفلوانزای انسانی شامل موارد زیر هستند:

- کارمندان مراکز ارائه کننده خدمات بهداشتی و درمانی

- نیروهای درمانی خدمت دهنده در منازل افراد در معرض خطر

- اعضای خانواده (شامل کودکان) افراد در معرض خطر

- سایر مشاغل خاص از جمله دامپزشکان و افراد کلیدی

ج -  مراقبت

- پیشگیری اولیه در سطح جامعه: شامل آموزش و اطلاع‌رسانی، استفاده از واکسن و استفاده از داروهای ضد ویروسی به عنوان پیشگیری

- انجام اقدامات کنترلی در سطح بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی - درمانی و محیط: شامل گزارش به مسئولین بهداشتی منطقه، جداسازی بیماران و محافظت تماس‌ها

- اقدامات در طغیان / همه‌گیری: شامل گزارش­دهی، ارزیابی، نمونه‌برداری و مداخلات بهداشتی درمانی مورد نیاز از جمله جداسازی و محدودسازی می‌باشد.

اصطلاحات

- مراقبت (SURVEILLANCE ): جمع آوری مداوم و منظم اطلاعات مرتبط به یک واقعه بهداشتی و تجزیه و تحلیل آن و انجام مداخله مناسب به منظور تغییر در روند واقعه بهداشتی مورد نظر به معنی مراقبت می‌باشد.

- مراقبت دیده ور (SENTINILE SURVEILLANCE ): جمع‌آوری اطلاعات از نمونه‌های تصادفی یا غیرتصادفی به معنای مراقبت دیده ور می‌باشد. این مراقبت به منظور تشخیص زود هنگام موارد بیماری یا به دست آوردن اطلاعات مشخص در خصوص روند یک بیماری یا رویداد بهداشتی به عنوان شاخص اطلاعات انجام می‌گیرد.

- طغیان (OUTBREAK ): افزایش مقطعی در بروز یک بیماری یا همه‌گیری محدود به معنی طغیان می‌باشد.

- اپیدمی (همه گیری EPIDEMIC = ): وقوع بیشتر از حد انتظار طبیعی موارد یک بیماری یا یک رفتار بهداشتی خاص یا حوادث مرتبط به بهداشت در یک جامعه یا منطقه را اپیدمی می‌نامند.

- پاندمی (جهان گیری PANDEMIC = ): کلمه پاندمی بیانگر یک اپیدمی است که بیشتر جمعیت جهان را درگیر نماید.

- افراد در معرض خطر (AT RISK PERSONS ): به افرادی که بروز بیماری در آنان باعث عواقب و عوارض بسیار سنگین و شدید می‌گردد، افراد در معرض خطر می‌گویند.

- افراد در معرض تماس (EXPOSED PERSONS ): به افرادی که بنا به دلایلی (از جمله شغل، فامیل بودن) بیشتر در معرض ابتلا به بیماری (تماس مستقیم یا تماس غیرمستقیم) قرار می‌گیرند، افراد در معرض تماس گفته می‌شود.

- تماس نزدیک (CLOSE CONTACT ): تماس نزدیک در معانی زیر می‌باشد:

- قرار گرفتن در فاصله کمتر از یک متر با بیمار

- افرادی که خدمات مراقبتی بهداشتی و درمانی را به بیمار ارائه می‌کنند

- زندگی مشترک با بیمار در یک منزل

- تماس مستقیم با ترشحات تنفسی بیمار

 

اندیکاسیون های ارجاع به سطوح بالاتر

- تمامی موارد مشکوک، محتمل و قطعی آنفلوانزای پرندگان

- موارد ابتلا به آنفلوانزای انسانی که دچار عوارض شده‌اند: از قبیل دیسترس و اختلال تنفسی و یا علائم غیر ریوی آنفلوانزا شامل مشکلات عضلانی، مشکلات کلیوی، عوارض قلبی، سندرم شوک عفونی، عوارض سیستم عصبی مرکزی و سندرم ری (REYE syndrom )

جداسازی

 تمامی موارد ابتلا به آنفلوانزای پرندگان نیاز به جداسازی دارند. در همه‌گیری بیماری آنفلوانزا بهتر است در 5 تا 7 روز اول شروع بیماری افراد بیمار در یک محل نگهداری شوند و تماس با افراد سالم به حداقل رسانده شود. در مرحله حاد بیماری آنفلوانزا نیز توصیه می‌شود تماس با فرد بیمار به حداقل برسد؛ ولی تماس با افراد بیمار با رعایت اصول حفاظت فردی و اصول بهداشتی منعی ندارد.

منابع

1.  دستورالعمل مراقبت بیماری آنفلوانزا. مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، 1388

2. دستورالعمل‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO )