معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز

بی‌اشتهایی عصبی یکی از اختلالات تغذیه‌ای است که با گرسنگی خودخواسته‌ی فرد شناخته می‌شود. فرد بیمار وسواس زیادی دارد که لاغرتر به‌نظر برسد و دریافت غذای خود را تا حدی کاهش می‌دهد که سلامتی‌اش به خطر بیفتد. افرادی که بی‌اشتهایی عصبی دارند و به وسواس خاصی برای کم‌کردن وزن دارند و برایشان فرقی نمی‌کند چقدر وزن کم کرده‌اند؛ و یا این مساله سلامتی آن‌ها را چقدر به مخاطره انداخته است. آن‌ها فقط می‌خواهند که بیش‌تر وزن کم کنند.

بی‌اشتهایی عصبی تحت شرایط زیر در فرد تشخیص داده می‌شود:

· وسواس زیاد نسبت به غذا و لاغری که فعالیت‌ها و الگوهای غذایی فرد را در هر ساعت از روز تحت کنترل قرار می‌دهد.

· وزن فرد کم‌تر از 85% وزن متوسط برای سن و قد بوده و وی از رسیدن به وزن ایده‌آل امتناع می‌کند.

· ترس زیاد از زیادشدن وزن یا چاق‌شدن در آن‌ها وجود دارد. این حالت حتی در افرادی که زیر وزن ایده‌آل هستند نیز دیده می‌شود.

· تصوری از وضعیت ظاهری بدن که مانع از پذیرش این واقعیت که کم‌وزن است می‌شود.

· امتناع از پذیرش این‌که کاهش وزن شدید برای سلامتی خطرناک است.

· در زنان، قطع سه دوره‌ی قاعدگی به‌طور مداوم دیده می‌شود.

 

 

· عوامل ژنتیکی: مطالعات برروی دوقلوها نشان داده‌اند که اگر یکی از دوقلوها بی‌اشتهایی عصبی داشته باشد، شانس درگیرشدن دیگری زیادتر است. ارتباط خانوادگی نزدیک مثل رابطه‌ی مادری یا خواهری احتمال درگیرشدن بقیه‌ی اعضای خانواده (معمولاً زنان) را زیاد می‌کند.

• عوامل بیولوژیکی: بعضی از شواهد نشان می‌دهند که بی‌اشتهایی عصبی در اثر اختلال در فعالیت انتقال­دهنده­های عصبی قسمتی از مغز که کنترل‌کننده‌ی اشتها و لذت هستند ایجاد می‌شود. این انتقال­دهنده­های عصبی در ایجاد اختلالات روحی دیگر از قبیل افسردگی نیز نقش دارند.

• عوامل روانی: انواع خاصی از شخصیت‌ها بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به بی‌اشتهایی عصبی هستند. این افراد تصورات غیر واقعی در خصوص شکل ظاهری خود و آن چیزی که باید باشند دارند. بسیاری از آن‌ها هویت واقعی خود را قبول ندارند و شخصیت خود را در این می‌دانند که از طرف دیگران مورد تحسین واقع شوند.

• عوامل اجتماعی: افرادی که دچار بی‌اشتهایی عصبی می‌شوند اغلب به خانواده‌هایی تعلق دارند که با درگیری‌ها و مشکلات زیادی مواجهند. در خیلی از موارد مشاهده می‌شود که شرایط استرس‌زا و ناراحت‌کننده شروع این رفتار را موجب می‌شوند. تغییر شرایط زندگی مثل تغییر مدرسه، شکست در زندگی مشترک و حتی رسیدن به سن بلوغ و ایجاد تغییرات در شکل ظاهری بدن نیز می‌توانند از عوامل به‌وجودآورنده‌ی این اختلال باشند.

بعضی از روش‌های پیشگیری از بی‌اشتهایی عصبی به شرح زیر هستند:

· اگر پدر یا مادر هستید، در خصوص وزن خود و شکل ظاهری‌تان در حضور فرزندانتان اظهار نظر نکنید.

· فرزاندانتان را به‌خاطر شکل بدنشان ملامت نکنید و آن‌ها را با دیگران مقایسه ننمایید.

· به فرزندان خود بگویید که آن‌ها را همان‌گونه که هستند دوست دارید.

· سعی کنید هر زمان که امکان‌پذیر باشد به‌همراه اعضای خانواده غذا بخورید.