14نوامبر مصادف با 23 آبان بعنوان روزجهانی دیابت نامگذاری شده است. در کشور ما هم هرسال از 22 لغایت 28 آبان ماه هفته ملی دیابت نامگذاری شده است. شعار امسال هفته ملی دیابت " مراقبت دیابت، امروز بیشتر از همیشه" بعنوان شعار هفته ملی دیابت انتخاب گردیده است و بر دسترسی هر چه بیشتر به امکانات درمانی تاکید دارد. در این راستا دانشگاه علوم پزشکی تبریز با همکاری ارگانهای مرتبط، در طول هفته نسبت به برگزاری برنامه های مختلف در سطح دانشگاه نسبت به اطلاع رسانی و افزایش آگاهی عموم جامعه و بیماران اقدام می نماید.چرا که افزایش آگاهی مردم در خصوص راههای پیشگیری و ابتلا به دیابت باعث کاهش ابتلا به دیابت و و همچنین اطلاع از اهمیت تشخیص و مراقبت بموقع بیماری و خومراقبتی دیابت نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بروز عوارض گاها غیرقابل جبران دیابت دارد. افراد مبتلا به دیابت به علت ضعف سیستم ایمنی مستعد ابتلا به انواع عفونتها می باشد لذا با توجه به همه گیری کرونا مراقبت از بیماران دیابت بسیار حائز اهمیت می باشد تا از ابتلا به بیماری کووید 19 پیشگیری شده و در صورت ابتلا از عوارض و مرگ ومیر ناشی از آن پیشگیری گردد.
تعریف بیماری دیابت: در بیماری دیابت ميزان قند خون بالاتر از حد طبيعي است که در صورت عدم درمان به موقع و مناسب، بالا بودن ميزان قند خون باعث بروز اختلالاتي در ساير ارگانهاي بدن خواهد شد. علایم بیماری قند، ناشي از غلظت قند خون بالاتر از 180 میلي گرم در دسي لیتر است كه سبب ورود گلوكز به ادرار و از دست دادن آب بدن ميشود. افزایش حجم و دفعات ادرار، تشنگي، ضعف و خستگي، گرسنگي و ولع غذا خوردن، تاری دید و خارش پوست و...از شایعترین علایم اولیه ی بیماری قند هستند.
ديابت یکی از علل نارسایی کلیه و دياليز، نابينايي و قطع اندام تحتاني به دلايل غير ترومايي است. این در حالی است که با تشخیص و درمان به موقع می توان از ابتلا به عوارض پیشگیری کرد.
انواع ديابت
سه نوع اصلي ديابت اولیه عبارتند از:
ديابت نوع یک
ديابت نوع دو
ديابت بارداري.
دیابت نوع یک و عوامل موثر در ابتلا:
به نظر مي رسد كه در دیابت نوع یک یا ديابت وابسته به انسولين عوامل ژنتیكي نقش مستعد كننده ای داشته باشند كه همراه با عوامل محیطي( ابتلا به بعضی از عفونت های ویروسی و...) در ایجاد بیماری نقش دارند. ديابت نوع يك معمولاً در دوران كودكی و نوجوانی شروع و تشخیص داده ميشود ولی در هر سنی ممکن است شروع شود. درصدكمي از كل بيماران ديابتي را تشكيل ميدهد (حدود 10 تا 15 درصد کل مبتلایان). دراين نوع ديابت كه سلولهاي تولیدکننده انسولین در لوزالمعده از بین رفته و درنتیجه به مقدار كافي انسولين توليد نميكند. به علت اينكه اين بيماري در اوايل بروز خود بسرعت علامتدار ميشود براحتي تشخيص داده ميشود. اين بيماران بايستي بصورت مادام العمر از انسولين استفاده نمايند.
دیابت نوع دو و عوامل موثر در ابتلا:
شایعترین نوع دیابت است كه در سنین بالا و به صورت آهسته و تدریجي ایجاد ميشود. در این نوع دیابت مقدار انسولین تولید شده کافی نبوده و یا مقاومت به انسولین وجود دارد.در ایجاد این نوع نیز عوامل ژنتیک و محیطي دخالت دارند:
1-استعداد ژنتيكي(سابقه ي ابتلا به ديابت در افراد درجه يك خانواده يعني پدر، مادر، برادر يا خواهر). علت ژنتيكي بودن اين نوع ديابت پيچيده ميباشد و هنوز به خوبي مشخص نشده است.
2- عوامل محيطي عبارتنداز:
- کم تحرکی و عدم تحرك بدني
- تغذيه ي نامناسب
- چاقي و نمايه بالاي توده ي بدني(BMI) و تـوزيع چربي در اطراف كمر و بـاسن
- ابتلا به بیماری فشارخون بالا
افراد مستعد ابتلا بهديابت نوع 2 :
1)تمام افراد داراي 45 سال يا بيشتر
2)افراد كمتر از45 سال كه داراي عوامل زير هستند:
- چاقي(نمایه توده بدنی(BMI) 30 كيلوگرم بر مترمربع و بالاتر)
- سابقه ي ابتلا به ديابت در افراد درجه يك خانواده (پدر، مادر، خواهر يا برادر)
- افراد دارای فشار خون مساوي يا بيشتر از 90/140 میلیمتر جیوه
- سابقه ي ديابت حاملگي
- ماداران با سابقه تولد نوزاد با وزن بيش از4 کیلوگرم
- افراد دارای اختلال چربی خون
دیابت بارداری
دیابت بارداری با شیوع 5/4 درصد یکی از عوارض شایع دوران بارداری می باشد که در صورت عدم تشخیص و درمان دیابت بارداری باعث ایجادعوارض در مادر و جنین می شود. تشخیص دیابت در زمان بارداری ازاهمیت بسزایی برخوردار است بنابراین بایستی غربالگری دیابت درزمانهای خاص در دوران بارداری انجام گردد.
چنانچه ولي داراي يكي از عوامل خطر ابتلا به ديابت مي باشيد، بايستي با رعایت موارد زیر از ابتلا به دیابت پیشگیری نمایید:
تحرک بدنی منظم
2- كاهش وزن طبق دستور پزشک معالج یا متخصص تغذیه
3- تغذیه سالم
4-در صورت ابتلابه فشارخون بالا،درمان،مصرف منظم داروهاي فشارخون تجويزي توسط پزشك
5-مشاوره تغذيه با يك متخصص تغذيه
6-درمان اختلال چربی خون باكاهش چربيهاي خون
7-در صورت حاملگي حتماً تحت كنترل پزشك و مراقب سلامت/بهورز باشید. (در هفته هاي 24 تا 28 حاملگي غربالگري ديابت در زنان حامله انجام ميشود.)
خودمراقبتی در افراد مبتلا به دیابت:
- مراجعه مرتب به پزشک معالج و رعایت دستورات پزشک
- مصرف مرتب داروها و پرهیز از قطع تا تغییر خودسرانه داروها
- انجام به موقع آزمایشات درخواستی شامل میزان قندخون ، هموگلوبین گلیکوزیله ( HbA1c آزمایشی است که میزان قند خون را در حداقل دوماه اخیر نشان می دهد.)
- رعایت رژیم غذایی طبق دستور پزشک معالج یا کارشناس تغذیه
- انجام فعالیت بدنی طبق دستور پزشک معالج
- ترک مواد دخانی
- مراقبت از پاها و مراجعه به پزشک در صورت هرگونه تغییر رنگ، خارش و زخم در پاها
عوارض بیماری دیابت:
بیماری های قلبی عروقی،عوارض چشمی(رتینوپاتی) که در صورت عدم تشخیص و درمان بموقع باعث نابینایی می شود، عوارض کلیوی،زخم پای دیابتی و... شایع ترین عوارض بیماری دیابت می باشند.
افراد مبتلا بهبیماری دیابت بایستی تا آخر عمر مصرف مرتب داروها، رعایت رژیم غذایی و رعایت دستورات پزشک معالج و... از بروز عوارض بیماری جلوگیری نمایند.
در سالهای اخیر افزایش بیماری دیابت در جهان، این بیماری را به بزرگترین اپیدمی تاریخ تبدیل کرده است. بیش از 463 میلیون نفر از مردم 20 تا 79 سال جهان مبتلا به دیابت هستند و انتظار می رود تا سال 2045 تعداد بیماران بزرگسال به 700 میلیون نفر برسد. بیشا ر یک میلیون کودک و نوجوان مبتلا به دیابت نوع یک می باشند.سالانه چهار و نیم میلیون نفر به دلیل دیابت جان خود را از دست می دهند. از طرف دیگر 374 میلیون نفر در جهان دچار اختلال تحمل گلوکز هستند که در صورت عدم مداخله موثر اغلب انها مبتلا به دیابت خواهند شد.در کشورما بیش از پنج و نیم میلیون نفر از افراد بالای25 سال مبتلا به دیابت هستند و به عبارت دیگرحداقل 11 درصد جمعیت بالای 25سال مبتلا به دیابت می باشند.