. ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ "ﭘﻮﯾﺶ ﻣﻠﯽ ﺳﻼﻣﺖ : ﺍﻃﻼﻉ ﺭﺳﺎﻧﯽ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺳﺎﻟﻢ" ، در ادامه پویش ملی سلامت – دیابت و فشارخون و با هدف اطلاع رسانی در خصوص کاهش مصرف نمک و توصیه به مصرف مناسب نمک تصفیه شده یددار و افزایش مصرف شیر و لبنیات از تاریخ یکم لغایت پانزدهم بهمن در سراسر استان و هم زمان با سراسر کشور و با شعارهای زیر برگزار می شود:
ﺍﻭﻝ ﺗﺎ ﻫﻔﺘﻢ ﺑﻬﻤﻦ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻧﻤﮏ ﻭ ﺷﻌﺎﺭ " ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻫﻤﻪ: ﻧﻤﮏ ﮐﻢ، ﺍﻣﺎ ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺷﺪﻩ ﯾﺪ ﺩﺍﺭ"
ﻫﺸﺘﻢ ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻟﺒﻨﯿﺎﺕ ﻭ ﺷﻌﺎﺭ "ﺍﺯ ﮐﻮﺩﮐﯽ ﺗﺎ ﭘﯿﺮﯼ، ﻟﺒﻨﯿﺎﺕ ﺩﻭﺳﺖ ﺳﻼﻣﺘﯽ"
مهندس فتح اله پورعلی کارشناس ارشد بهبود تغذیه ادامه داد؛ این پویش با همکاری و مشارکت کلیه ذینفعان سلامت از جمله معاونتهای دانشگاه علوم پزشکی و ارگانهای بین بخشی همچون صدا و سیما ، آموزش و پرورش ، شهرداری ، ارتش ، سپاه ، نیروی انتظامی و ..... برگزار می شود.
نمک نقش زیادی در فشارخون و سایر بیماری های وابسته دارد و حتما باید میزان نمک مصرفی را کاهش دهیم و این امر لازم است از دوران کودکی و از زمان شکل گیری ذائقه کودکان مد نظر قرار گیرد. انواع مختلف نمک‌های موجود در بازار شامل؛ سنگ نمک، نمک آبی، نمک صورتی و... دارای ناخالصی بوده و بدون تایید مراجع بهداشتی بسته بندی و وارد بازار می شوند. این نوع نمکها بعلت وجود فلزات سنگین و یا سایر ناخالصی ها می توانند خطرات جدی برای سلامتی افراد بوجود بیاورند و تاکید می شود که حتما نمک مصرفی از نوع تصفیه شده ید دار بوده و دارای مجوز های بهداشتی باشد.
رییس بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت استان آذربایجان شرقی در ادامه گفت؛ در کشور ما متاسفانه سرانه مصرف شیر طی سال‌های گذشته به دلایل مختلفی کاهش یافته و کمتر از استانداردهای جهانی است. این امر می تواند زمینه ساز شیوع بیماری هایی همچون فشار خون بالا، سرطان، پوکی استخوان و شکستگی های متعدد استخوانی شود. لذا لازم است مصرف شیر و لبنیات را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانیم. خوشبختانه در حال حاضر "برنامه شیر مدارس" به‌منظور تامین بخشی از نیازهای تغذیه ای دانش آموزان به لبنیات در حال اجرا می باشد.
امیدواریم با اجرای شایسته پویش ملی سلامت – اطلاع رسانی تغذیه سالم و اصلاح الگوی مصرف مواد غذایی در استان و توجه و اهتمام همه ذینفعان سلامت و تغذیه شاهد ارتقا سلامت مردم در سطح استان و کشور باشیم.
 
  
لبنیات:
طی دهه اخیر مصرف لبنیات در خانوارهای ایرانی روند کاهشی داشته است و به حدود 164 گرم در روز رسیده است که با پیشنهادهای"سبدغذایی مطلوب برای جامعه ایرانی" مبنی بر مصرف روزانه 250 گرم لبنیات فاصله بسیار زیادی دارد.
 طبق جدیدترین امار،  سال 1396 مصرف شیر در افراد 15 سال  و بیشتر در هفته  به طور متوسط 3.66 لیوان و در سال 1399 ، 2.8 لیوان گزارش شده  است.
مصرف ماست از 143 کیلوگرم در سال 1370 به 86 کیلوگرم در سال 1395 رسیده است.
سرانه مصرف پنیر تغییر چندانی نکرده است و طی 26 سال، تقریبا در حدود همان 24 کیلوگرم باقی مانده، ولی تغییرات روند مصرف شیر بسیار متغیر بوده است و از حدود 147 کیلوگرم در سال 1370، به حدود 234 کیلوگرم در سال 1389 افزایش یافته و در عین حال تا سال 1395، به حدود 126 کیلو گرم کاهش یافته است.
معرفی گروه شیر و لبنیات:
گروه شیر و فرآورده های آن
این گروه شامل شیر، ماست، پنیر، دوغ، کشک و بستنی ساده است. به طور کلی مصرف ۲ تا ۳ واحد از انواع لبنیات در روز توصیه می شود. هر واحد از این گروه برابر با ۱ لیوان شیر،‌ ۱ لیوان ماست، ۱قالب پنیر(۴۵ گرم)،‌  ۲ تا ۳ لیوان دوغ، یک چهارم لیوان کشک غلیظ و  نصف لیوان بستنی ساده است.
نکته:  مواد غذایی مانند سرشیر، خامه، کره و پنیرخامه ای جزء گروه چربی ها هستند و در این گروه قرار نمی گیرند.
ﺷﻴﺮ ﻭ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ
 ﺷﻴﺮ ﻭ ﻓﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻫﺎﻱ ﻟﺒﻨﻲ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻛﻠﺴـﻴﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷند ﻭ ﻣﺼﺮﻑ ﺁن ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ ﻭ ﺍﺳﺘﺤﻜﺎﻡ ﺍﺳﺘﺨﻮان­ها، ﺩﻧﺪﺍﻥ­ﻫﺎ، پوﺳﺖ وکنترل فشارخون ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ. مصرف روزانه و منظم منابع غذایی غنی از کلسیم (مانند شیر و ماست کم‌چرب) می‌تواند خطر بروز برخی سرطان ها را کاهش‌ دهد. از این گذشته ترکیبات  طبیعی موجود در شیر عملکرد سیستم ایمنی بدن را بهبود بخشیده و با خنثی کردن سموم در شرایط آلودگی هوا  از دستگاه تنفس و قلب و عروق محافظت می‌کند.
 
  
نمک چه نقشی در بدن دارد؟
نمک یکی از مواد مورد نیاز برای سوخت و ساز مواد غذایی در بدن، انتقال پیام های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است. این ماده به مقدار محدود مورد نیاز بوده و مصرف متعادل آن لازم است.
مصرف زیاد نمک
میزان دریافت روزانه نمک در کشور، 2 برابر مقدار توصيه شده سازمان جهانی بهداشت می‌باشد. در كشور ما با توجه به الگوي مصرف مواد غذايي، بيشترين منبع نمك، غذاهاي خانگي مي‌باشد.
عوارض مصرف زیاد نمک
در صورت مصرف زیاد نمک و مواد شور، نمک اضافی موجب جمع شدن آب و ایجاد ورم در تمام و یا قسمت هایی از بدن می شود. مصرف زیاد نمک و غذاهای شور علت اصلي پرفشاري خون  و از علل ایجاد بیماری کلیوی، كاهش تراكم استخوان،  پوكي استخوان و سرطان معده می باشد. بیماری‌های قلبی عروقی شایع ترین علت مرگ در جهان است و اکثر مرگ و میرها در بیماری های قلبی-عروقی ناشی از پرفشاری خون و  مصرف سیگار می باشد.
انواع نمک
1- نمک تصفیه شده ید دار
وزارت بهداشت ظرف 20 سال گذشته براي كاهش بیماری های ناشی از كمبود يد ، سياست افزودن يد به نمك هاي خوراكي را درپيش گرفته و درحال حاضر  كليه كارخانجات توليد كننده موظفند يد را به ميزان توصيه شده به نمك هاي خوراكي اضافه كنند. استفاده از نمك يددار تصفيه شده تنها راه رساندن يد به بدن مي باشد. نرسيدن يد كافي به بدن با عوارض بي شماري شامل گواتر (بزرگی غده تیروئید) ، ناهنجاري هاي مادرزادي ، افزايش موارد سقط و مرده زايي، كر و لالي مادرزادي و كاهش بهره هوشي همراه است.
   نمك های تصفیه شده ید دار  پروانه هاي بهداشتي از وزارت بهداشت ،درمان وآموزش پزشكي، تاريخ توليد ، انقضاء و استاندارد اجباري دارند. اين گونه نمك هاي تصفيه شده يد دار فاقد فلزات سنگين (عوامل ايجادكننده سرطان) و ناخالصي هاي محلول (گچ و...) مي باشد.
2-نمک دریا:
نمك دريا نمكي است تصفيه نشده كه داراي انواع ناخالصي ها ازجمله فلزات سنگين است كه خطر سرطانزايي آنها به اثبات رسيده است.  علاوه برداشتنن نا خالصي ها ، نمك دريا داراي ميزان كم يد و يا حتي فاقد يد است كه نياز روزانه به يد را تامين نمي كند. درصورتي نمك دريا مي تواند مصرف خوراكي داشته باشد كه در قالب استانداردهاي موجود، حاوی ید کافی، مجوز توليد و پروانه ساخت از وزارت بهداشت باشد.
3-سنگ نمک
نمک از معدن‌های سنگ نمک با حفر زمین توسط ماشین‌ها و سپس انفجار و خرد کردن سنگ‌های نمک به دست می‌آید. بیشترین مصرف این نوع نمک برای یخ‌زدایی به کار می‌رود و  این نوع نمک برای مصرف نمی باشد.
4-نمک صورتی هیمالیا
 وجود رنگ در نمک صورتی هیمالیا، نمک های آبی و بنفش  موجود در بازار به دلیل وجود برخی عناصر  است که موجب ایجاد رنگ در نمک می شود. این نوع نمک ها تصفیه نشده و فاقد ید کافی هستند و مصرف آن ها موجب آسیب به سلامت کلیه و کبد می شود.
 
چرا ید مهم است؟
ید یک عنصر اساسی برای تولید هورمون های تیروئید (ضروری برای عملکرد تیروئید) و رشد مغز انسان است. کمبود ید باعث کم‌کاری تیروئید در بزرگسالان و عقب‌افتادگی ذهنی و جسمی در کودکان می شود. مصرف نمک های فاقد ید کافی و تصفیه نشده در زنان باردار می تواند منجر به تولد کودک با کم کاری تیروئید شود. کم خرج ترین و موثر ترین روش پیشگیری از بیماری های ناشی از کمبود ید، استفاده از نمک ید دار است.
ید دار کردن نمک در ایران از اواخر دهه 1370 شروع شد و بیش از 30 سال است که با مصرف همگانی نمک ید دار توسط خانوارهای ایرانی، بیماری های ناشی از کمبود ید، تحت کنترل در آمده است.
 
گفتنی است: پویش ملی سلامت اطلاع رسانی تغذیه سالم در استان آذربایجان شرقی همزمان با سراسر کشور اجرا می گردد.