برای تامین نیازهای غذایی، هر روز باید در برنامه غذایی خود از چهار گروه اصلی مواد غذایی استفاده کنیم:

1- گروه شیر و لبنیات: این گروه شامل شیر، ماست، پنیر، کشک و بستنی است. اگر حجم یک لیوان را 240 میلی لیتر در نظر بگیریم ، آنگاه ارزش غذایی یک لیوان شیر کم چرب ، با یک لیوان ماست کم چرب، با یک قوطی کبریت پنیر و با یک لیوان کشک معادل است. دقت کنید لبنیات مصرفی باید پاستوریزه باشند.


 

در طول یک روز حداقل دو مورد از موارد فوق را در رژیم غذایی خود مصرف کنید. به عنوان مثال:

یک لیوان شیر کم چرب  +  یک لیوان ماست کم چرب

یک لیوان شیر کم چرب  +  یک قوطی کبریت پنیر

یک لیوان ماست کم چرب +  نصف قوطی کبریت پنیر +  نصف لیوان کشک

در طول روز، حداقل در دو وعده غذایی، از شیر و فرآورده های آن استفاده کنید. بهتر است شیر و ماست کم چربی مصرف کنید. نوشیدن یک لیوان شیر گرم ، قبل از خواب به برطرف شدن کم خوابی نیز کمک می کند.

2- گروه گوشت ، حبوبات و مغزها: این گروه شامل انواع گوشت ها مانند گوشت قرمز ( گوشت گوسفند و گاو ) ، گوشت سفید ( گوشت مرغ، ماهی و پرندگان ) ، تخم مرغ، حبوبات ( نخود ، لوبیا ، عدس، باقلا، لپه و ماش ) و مغزها ( گردو، بادام ، فندوق و پسته ) است. ارزش پروتئینی سه قطعه گوشت خورشتی متوسط پخته ، با یک عدد قسمت پایین ران یک مرغ بزرگ پخته ، با نصف سینه یک مرغ کوچک پخته ، با یک لیوان حبوبات پخته شده، با نصف لیوان انواع مغزها و با دو عدد تخم مرغ برابر است.


 

در طول یک روز حداقل دو مورد از موارد فوق را در رژیم غذایی خود قرار دهید. به عنوان مثال:

سه قطعه گوشت خورشتی پخته شده + یک عدد تخم مرغ  + نیم لیوان حبوبات پخته شده
یا
یک لیوان حبوبات پخته شده + یک ران مرغ
یا
دو قطعه کوچک گوشت پخته شده + نیم لیوان حبوبات پخته شده + یک عدد تخم مرغ + ربع لیوان مغزها

ترکیب مقداری از مواد فوق در یک روز توصیه می شود به نحوی که توزیع مناسبی در طول هفته داشته باشد. به عنوان مثال ، مصرف تخم مرغ باید به صورتی باشد که در هفته 3 عدد تخم مرغ مصرف کنید. همچنین باید توجه کنید که هر یک از پروتئین های گیاهی به تنهایی کامل نبوده و بهتر است دو یا چند نوع مختلف از آنها با هم خورده شوند. به عنوان مثال لوبیا، عدس و مغز گردو مکمل یکدیگرند. مغزها را می توانید به صورت کوبیده ، له شده و یا رنده شده به تنهایی یا همراه با غذا مصرف کنید. مصرف گوشت سفید بهتر از گوشت قرمز است. ماهی های کوچک ( کیلکا ) که استخوان های آن به همراه گوشت ماهی خورده می شود، علاوه بر اینکه پروتئین مرغوبی است؛ کلسیم و ویتامین D دارد که برای کاهش پوکی استخوان مفید هستند. توصیه می شود که در طول روز حداقل در دو وعده غذایی، از غذاهای این گروه مصرف کنید.

3- گروه نان و غلات: سومین گروه مواد غذایی شامل انواع نان، برنج، ماکارونی، گندم ، جو و ذرت است. ارزش غذایی 30 گرم از انواع نان، مثلا یک کف دست نان سنگک ، با 4 کف دست نان لواش، با یک کف دست نان تافتون ، با یک کف دست نان بربری، با نصف لیوان برنج پخته و با نصف لیوان ماکارونی پخته معادل است


 

میزان مورد نیاز از این گروه بستگی به میزان فعالیت روزانه و وزن شما دارد، ولی به طور کلی توصیه می شود در طول یک روز حداقل 6 مورد از موارد فوق را در برنامه روزانه خود داشته باشید.

به عنوام مثال:

سه کف دست نان سنگک + نصف لیوان برنج پخته + یک لیوان ماکارونی پخته
یا
سه کف دست نان تافتون + یک لیوان برنج پخته + نصف لیوان جو پخته شده به صورت سوپ یا آش
یا
8 کف دست نان لواش + یک لیوان برنج پخته + یک لیوان ماکارونی پخته

بهتر است نان و غلات مورد نیاز روزانه را در چهار وعده غذایی میل کنید.

مصرف غلات به همراه حبوبات مثل عدس پلو، لوبیا پلو، آش جو و همچنین غلات به همراه لبنیات مثل شیر برنج، سوپ جو با شیر، ماکارونی با پنیر ، نان و پنیر مجموعه پروتئینی کاملی را برای بدن فراهم می کنند.

4- گروه میوه ها و سبزی ها: این گروه شامل انواع میوه ها و سبزی ها است که ویتامین ها و مواد معدنی بسیار زیادی دارند. سبزی ها و میوه هایی مثل گشنیز ، جعفری ، نعناع، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای ، ساقه سبز پیازچه ، پرتقال، نارنگی ، لیمو، نارنج، کیوی و توت فرنگی سرشار از ویتامین C هستند. سبزی های دارای رنگ سبز تیره، زرد تیره و نارنجی مانند اسفناج، هویج ، گوجه فرنگی و میوه هایی مثل طالبی، زردآلو و شلیل ، ویتامین A مورد نیاز بدن را تامین می کنند. زیتون و سبزهایی که برگ سبز تیره دارند، دارای ویتامین E هستند.

بنابراین برای اینکه بدن ما مجموعه کامل ویتامین ها و املاح را دریافت کند، باید سعی کنیم از تمامی انواع میوه ها و سبزی های موجود در منطقه خود استفاده نماییم.

ارزش غذایی یک عدد میوه متوسط مثلا یک عدد سیب ، پرتقال یا هلو، با ربع طالبی متوسط، با نصف لیوان گیلاس ، با نصف لیوان حبه انگور ، با 3 عدد زردآلو ، با نصف لیوان آب میوه ، با یک لیوان سبزی برگی شکل خرد شده مثل کاهو و اسفناج ، با نصف لیوان سبزی پخته ، با نصف لیوان سایر سبزی های خام خرد شده و با یک عدد سیب زمینی متوسط برابر است.

در طول یک روز حداقل 4 مورد از موارد فوق را باید مصرف کنید.

به عنوان مثال:

 

یا

 

 

یا

 

یا

 

 

 

_* بهتر است که میوه و سبزی مورد نیاز یک روز را در چهار نوبت میل نمایید و سعی کنید که نیمی از میوه ها و سبزی های مصرفی از گروه سرشار از ویتامین C باشد.

_* میوه ها و سبزی ها علاوه بر تامین ویتامین ها و املاح به دلیل داشتن مقادیر زیادی « فیبر » از بروز یبوست جلوگیری می کنند. بنابراین با خوردن میوه ها و سبزیها نیازی به مصرف داروهای ملین نخواهید داشت.

_* در صورتی که مشکلات دندانی دارید برای استفاده از این گروه مواد غذایی، از روش هایی مانند خرد کردن و رنده کردن استفاده کنید. به عنوان مثال برای مصرف کاهو یا « سبزی خوردن » همراه با غذا ، آن را ریز ریز خرد کنید، خیار، هویج یا سیب را می توانید رنده کنید.

_* میوه ها و سبزی ها، غلات سبوس دار و حبوبات مثل سیب زمینی ، نان تهیه شده از آرد سبوس دار ، ماکارونی ، لوبیا، نخود و عدس جزء کربوهیدارت های پیچیده هستند. این مواد دارای فیبر هستند و باعث کاهش کلسترول و پایین آمدن فشار خون می شوند. همچنین از بالا رفتن قند خون جلوگیری می کنند و یبوست را از بین می برند.

در مقابل موادی مانند قند، شکر ، شربت ، نوشابه و شیرینی ها جزء دسته کربوهیدراتهای ساده هستند که باید کمتر مصرف شوند.

به خاطر داشته باشید:

بهتر است غذاهای چرب و سرخ شده نخورید. اما برای اینکه چربی مورد نیاز بدنتان تامین شود، روزانه یک قاشق سوپخوری روغن گیاهی مثل روغن زیتون همراه غذا یا سالاد مصرف کنید. تا حد امکان از مصرف گوشت قرمز و چربی های حیوانی پرهیز کنید و گوشت مرغ و ماهی را جایگزین آن نمایید.

برای جذب بهتر آهن:

_* همراه غذا، سبزی خوردن و سالاد مصرف کنید.

_* بعد از غذا میوه تازه بخورید.

_* از نوشیدن چای یا قهوه از یک ساعت قبل و تا دو ساعت بعد از خوردن غذا خودداری کنید.

- تا حد امکان مصرف ادویه ، نمک و شکر را کم کنید.

- اگر مشکلات دندانی دارید با استفاده از خرد کردن و یا رنده کردن، سبزی ها و میوه های خام را مصرف کنید.

تغذیه مناسب به معنای صرف هزینه زیاد نیست، مهمترین اصل برای جلوگیری از کمبود مواد غذایی رعایت تنوع در خوردن مواد غذایی از هر چهار گروه است. توجه داشته باشید که الگوهای غذایی گفته شده برای افرادی است که مشکل خاصی نداشته باشند. در تجویز رژیم های غذایی باید نیازها و محدودیت های هر فرد از جمله قد، وزن، سن، جنس، فعالیت ، ابتلا به فشار خون بالا و یا قند خون بالا مورد توجه قرار گیرد.