سزارین

سزارین عبارتست از زایمان جنین از طریق ایجاد برش هایی در دیواره قدامی شکم و رحم .

سزارین دو نوع است :
* سزارین انتخابی
* سزارین اورژانس

از آنجائیکه سزارین اورژانس می تواند یکی از ضروریات نجات جان مادر و نوزاد باشد در مورد آن و ضرورت انجام آن بحثی وجود ندارد ولی مشکلات ناشی از افزایش بی رویه موارد سزارین انتخابی بیشمار می باشد

برخی از مضار سزارین عبارتست از :

- طولانی شدن دوران بستری در بیمارستان در مقایسه با زایمان طبیعی

- طولانی شدن دوران نقاهت در مقایسه با زایمان طبیعی

- عدم امکان تماس مادر و نوزاد در ساعت اول تولد نوزاد و به تعویق افتادن شیر دهی

- مشکلات ناشی از عدم ارتباط عاطفی مادر و نوزاد به دلیل تاخیر اولیه در ایجاد روابط اولیه مادر و نوزاد

- احتمال بروز عوارضی مانند ایست قلبی ، خونریزی از محل سزارین ، عفونت ، عوارض بیهوشی ، ترومبوآمبولی و هیسترکتومی در مقایسه با زایمان طبیعی

- افزایش خطر عوارض تنفسی در نوزاد ما حصل سزارین در مقایسه با زایمان طبیعی ( زجر جنین ، تنگی نفس گذرا و افزایش زمان بستری )

- افزایش احتمال مرگ نوزادی حاصل از سزارین به نسبت زایمان طبیعی

سزارین برای حاملگی بعدی نیز ممکن است باعث بروز عوارضی به شرح زیر گردد :

- افزایش خطر چسبندگی جفتی که ممکن است هیسترکتومی را الزامی کند .

- افزایش خطر پارگی رحم

- در صورت نیاز به عمل جراحی شکمی ممکن است به علت چسبندگی های متعدد ، آسیب جدی به مثانه و روده او وارد شود .

چرا سزارین ؟

در نگاه اول ترویج زایمان طبیعی و کاهش سزارین ساده می نماید اما بررسی علل و ریشه های مسئله پیچیدگی آن را نشان می دهد و موانع و مشکلات ترویج زایمان طبیعی و عوامل تسهیل کننده انجام سزارین را ظاهر می کند. در نگرش فرایندی به علل و عوامل گسترش انجام زایمان به روش سزارین متوجه می شویم که این فرایند یک فرایند بزرگ با مراحل بسیار ، پیچیدگی های فراوان و مشتریان مختلف در سطوح ارائه خدمت میباشد و چنانکه هر فرایندی دروندادهایی دارد این فرایند نیز درونداد هایی دارد که در حال حاضر تمامی آن درونداد ها فراهم می باشد ( از جمله وجود پزشک متخصص آموزش دیده ، اتاق های عمل آماده ، بخش خصوصی فعال ، تعرفه مشخص ، شرایط فرهنگی و اجتماعی مساعد، بیمه های درمانی و ... ) و تا زمانیکه این درونداد ها تامین می شوند ، زمینه ساز انجام سزارین می باشند . همچنین در حال حاضر هیچ مانعی برسر راه انجام سزارین وجود ندارد . در نگاه دیگر به انجام زایمان طبیعی، این فرایند نیز به درونداد هایی نیاز دارد که با تامین آن زمینه ترویج آن فراهم خواهد آمد ودر حال حاضر تمامی این دروندادها فراهم نمی باشند (از جمله وجود بیمارستان های دوستدار مادر جهت انجام زایمان های بدون درد دارویی و غیر دارویی ، وجود متخصصان آموزش دیده در این زمینه ، وجود تعرفه های مشخص ، آگاهی گیرندگان خدمت و ... )

برخی از علل افزایش سزارین های بی رویه در سالهای اخیر عبارتند از :

برخی علل مربوط به پزشکان :

- انجام سزارین زمان کمتری نسبت به زایمان طبیعی لازم دارد

- اغلب موارد ، دستمزد سزارین بیشتر از دستمزد زایمان طبیعى است .

- مشکلات و گرفتارى هاى کارى پزشک (حضور در مطب ، درمانگاه ، تعداد مراجعان و رسیدگى به وضعیت همه آنها) تصمیم گیری انجام سزارین را تسهیل می کند.

- اغلب زمان سزارین از قبل مشخص مى شود و وقت گیرى هاى زایمان طبیعى را هم ندارد. (زایمان طبیعی ممکن است در هر ساعت از روز یا شب اتفاق بیافتد )

- ترس از احتمال مشکلات حقوقی و شکایات به دنبال زایمان طبیعی برای متخصصان وجود دارد.

برخی علل مربوط به سیستم ارائه خدمت:

- عدم آمادگی برای انجام زایمان طبیعی و اورژانس های مامایی در بیمارستان

- عدم دسترسی سریع به پزشکان در مواقع اورژانس در انجام زایمان طبیعی

- عدم آمادگی جهت انجام زایمان های بدون درد دارویی و غیر دارویی

برخی علل مربوط به مادران :

· درد زایمان طبیعی )در برخی بررسی ها مهمترین علت انتخاب سزارین توسط مادران ترس از درد می باشد )

· عوامل فرهنگی و اجتماعی (بررسی ها نشان می دهد انجام سزارین در طبقات برخوردار بیشتر است و متأسفانه برخي از خانمها سزارين را مثل يك پديده مد مي دانند و فكر مي كنند كه سزارين نشانه توسعه یافتگی میباشد در حالی که درصد سزارین در اغلب کشورهای پیشرفته کمتر می باشد .

· برخي هم فكر مي كنند سزارين براي نوزادشان بهتر است، چرا كه ((فشار)) برروي سر بچه وارد نمي شود.

· سزارین انتخاب تک فرزندها نیز می باشد و برخی مادران به خاطر انتخاب تک فرزندی ریسک سزارین را به جان می خرند .

سایر علل :

- تبلیغات منفی علیه زایمان طبیعی

- كاهش خطرات عمل جراحي براي مادر و جنین

- پيشرفت پزشكي و تكنولوژي

- مسافت هاى طولانى و مشکلات دسترسی به بیمارستان ، بعضا تسهیل کننده انجام سزارین میباشد . و ...

اندیکاسیون های سزارین :

انجام سزارین در مراجع علمی صرفا براساس یک سری اندیکاسیون های مشخص مجاز می باشد و در زمان مورد نیاز انجام آن ضروری بوده و تضمین کننده سلامت مادر و نوزاد و انجام زایمان ایمن می باشد ولی در غیر این موارد هیچگونه مجوزی برانجام آن وجود ندارد . در ذیل به مهمترین اندیکاسیون های علمی سزارین اشاره می شود :

1. عدم تطابق سرجنين بالگن مادر

2. طرز قرار گرفتن غير عادي جنين

3. دیسترس جنینی

4. جفت سرراهی – عروق جفتی سر راهی – پرو لاپس بند ناف

5. دکولمان ( در صورتیکه جنین زنده و بالغ و قریب الوقوع نبودن زایمان واژینال ، دیسترس جنینی ، خونریری شدید مادر و به مخاطره افتادن جان مادر )

6. سابقه اسکار روی رحم ( ناشی از پارگی قبلی ، ترمیم آنومالی های رحمی و...) سزارین متعدد قبلی ، اسکار رحمی ناشی از سزارین قبلی ، بغیر از اسکار عرضی تحتانی ، سابقه جراحی های ترمیمی سرویکس و واژن ( کولپورافی ، واژینوپلاستی ) ، سرکلاژ داخل شکمی

7. سه قلویی و بالاتر ، دو قلویی در موارد غیر سفالیک بودن قل اول

8. آنومالی های قابل درمان جنین ( هیدروسفالی ، مننگو سفالی و ... )

9. درصورت ایست قلبی مادر در مواردی که عملیات احیاء موفق نباشد از 5 تا 20 دقیقه پس از ایست قلبی مادر ، سزارین فوری به منظور حفظ حیات جنین انجام می شود .

10. هرگونه توده خوش خیم و بد خیم که باعث ایجاد انسداد در سیر زایمان از طریق کانال واژینال گردد

11. سرطان دهانه رحم

12. وجود ضایعات فعال هرپسی در هنگام زایمان

13. در موارد ذیل طبق ارزیابی وضعیت مادر وجنین و چگونگی پیش رفت لیبر ، انجام سزارین اورژانس در شرایطی می تواند با نظر پزشک ضرورت پیدا کند :

- وجود مکونیوم غلیظ در مایع آمنیوتیک و عدم قریب الوقوع بودن زایمان

- ضرورت به ختم حاملگی و وجود کنترااندیکاسیون های القاء زایمان ( پاریتی بالا )

- IUGR

- الیگو هیدرو آمنیوس شدید

- دوقلویی در موارد غیر سفالیک بودن قل دوم

- ناسازگاری شدید RH

- بیماریهای زمینه ای مادر (مثل کبد چرب حاملگی ، کلیه پیوندی ، واریس مری و...)

- اکلامپسی و پره اکلامپسی ( در موارد نیازمند ختم اورژانس حاملگی )

- کوندیلومای شدید واژن

راهکارها ی کاهش سزارین

آنچه مسلم است این است که ترویج زایمان طبیعی و کاهش سزارین به یک همسویی ، همفکری و هماهنگی مابین ، سیاست گذاران ، مجریان ، سیستم ارائه خدمت و مشتریان نیاز دارد و با بررسی و نگرش فرایندی و اقدام مبتنی بر آن خواهیم توانست موانع موجود را برطرف نمائیم . به بیان دیگر در هر سطحی از نظام سلامت مداخلات متناسب بایستی طراحی و اجرا گردند . برخی راهکار های کاهش سزارین درسطح واحد های ارائه خدمت عبارتند از :

- آموزش هاى عمومى جهت افزایش سطح آگاهى زنان

- آموزش مادران و خانواده های آنان در رابطه با فواید زایمان طبیعی و خطرات سزارین

- تشکیل کمیته های کاهش سزارین در بیمارستانها و بررسی علتی موارد سزارین

- برگزاری کلاسهای آمادگی زایمان برای مادران

- و...

در سطوح بالاتر می توان مداخلات دیگری کرد از جمله :

- راه اندازی بیمارستان های دوستدار مادر و نهادینه کردن روشهای زایمان بدون درد

- افزایش تعرفه زایمان طبیعی

- هماهنگی با بیمه های درمانی در مورد سزارین های بدون اندیکاسیون

- و...

فعالیت های فرهنگی در زمینه افزاش انگیزه زنان برای زایمان طبیعی در کشور باید تقویت شود ، چون تبلیغات منفی در این زمینه نظیر درد زایمان طبیعی ، موجب سوق دادن زنان جامعه به سزارین شده است .