ويتامين A يكي از ريزمغذي هاي مهم با نقش هاي اساسي در سلامت ارگان هاي بدن است. اين ويتامين در پيشگيري از بروز عفونت، سلامت پوست و بافت هاي مخاطي دستگاه گــوارش، مجاري تنفسي، چشم ها و تامين رشد كودكان حائز اهميت است. كمبود ويتامين A علاوه بر اين كه سرعت رشد كودك را كاهش مي دهد، با تضعيف سيستم ايمني و كاهش مقاومت بدن در برابر بيماري ها، موجب ابتلاء مكرر كودك به انواع بيماري ها به خصوص بيماري هاي تنفسي و اسهالي مي شود و ابتلاء مكرر به بيماري ها كودك را در چرخه سوء تغذيه و عفونت گرفتار مي كند.
منابع غذايي:
ويتامين A در مواد غذايي حيواني و گياهي وجود دارند شير و لبنيات پرچرب، خامه، كره، قلوه، زرده تخم مرغ منابـــع خوب ويتامين A هستند. جگر منبع غني ويتامين A است مصرف جگر هفته اي يا ده روز يك بار مي تواند ميزان نياز به ويتامين A را طي يك هفته تامين كند.
روغن كبد ماهي اگر چه معمولا" در رژيم غذايي روزانه مصرف نمي شود اما منبع عالي ويتامين A است كه به عنوان مكمل غذايي توصيه مي شود.
منابع گياهي:
سبزي ها و ميوه هاي زرد، نارنجي، قرمز و سبز تيره منبع خوب كاروتنوئيدها هستند بعضي از مواد غذايي داراي كاروتنوئيدهاي فعال عبارتند از:
- سبزي هاي زرد رنگ:مثل هويج و كدو حلوايي.
- سبزي هاي داراي برگ سبز: مثل برگ چغندر، اسفناج، جعفري و سبزي هاي سبز سالادي مثل كاهو، فلفل دلمه اي سبز.
- ميوه هاي زردرنگ: مثل زردآلو، طالبي، انبه، آلو و هلو.
- ميوه ها و سبزي هاي قرمز: مثل گوجه فرنگي و فلفل دلمه اي قرمز.
علل كمبود ويتامين A:
- دريافت ناكافي ويتامين A به دلايل مختلف از جمله: تغذيه كودك با شير مصنوعي، تغذيه تكميلي نامناسب و مصرف ناكافي منابع غذايي ويتامين A، تغذيه نادرست و پرهيزهاي غذايي دردوران بيماري و نقاهت، ناآگاهي هاي تغذيه اي، فقر اقتصادي و كم بودن منابع غذايي ويتامين A در محل
- افزايش نياز به ويتامين A در بعضي از دوران هاي زندگي به ويژه دوران رشد سريع كودكي و نوجواني، دوران بارداري و شيردهي
اختلال در استفاده بدن از ويتامين A در برخي از موارد نظير سوء تغذيه پروتئين – انرژي، ابتلاء مكرر به بيماري ها به خصوص اسهال و عفونت هاي حاد تنفسي، آلودگي هاي انگلي، رژيم غذايي كم چربي
پيشگيري:
براي پيشگيري ازكمبود ويتامين A در مناطقي كه كمبود ويتامين A به صورت مشكل عمده مطرح است تجويز مگادوز كپسول ويتامين A (200 هزار واحد بين المللي) به مادران شيرده تا 6 هفته پس از زايمان نياز شيرخوار به ويتامين A را در 6 ماه اول زندگي تامين مي كند. براي كودكان 6 تا 12 ماهه يك دوز 100 هزار واحدي و براي كودكان 5-1 سال يك دوز 200 هزار واحدي هر 6 ماه تجويز مي گردد.
در كشور ما بر اساس برنامه كشوري تجويز روزانه قطره مولتي ويتامين و يا قطره A+D از روز پانزدهم پس از تولد تا 24 ماهگي به ميزان 25 قطره در روز انجام مي شود. به اين ترتيب، كودكان روزانه 1500 واحد بين المللي ويتامين A دريافت مي نمايند.
- در آموزش هاي تغذيه تكميلي به مـــادران مصرف مــــواد غذايي حاوي ويتامين A مانند جگر، زرده تخم مرغ، كره، سبزي هاي زرد و نارنجي رنگ مانند هويج، كدو حلوايي و سبزي هاي سبز رنگ مثل اسفناج در غذاي كودك متناسب با سن او توصيه مي شود. همچنين، مصرف ميـــوه هايي مانند آلـــو، زردآلـــو، طالبي كه غني از ويتامين A هستند براي كودكان توصيه مي شود.
- غني سازي مواد غذايي با ويتامين A مانند غني سازي روغن هاي خوراكي با ويتامين A و پيشگيري و كنترل بيماري هاي عفوني و انگلي از ديگر راهكارهاي پيشگيري و كنترل كمبود ويتامين A مي باشند.
مصرف مواد غذایی غنی شده با ویتامین A می تواند بخشی از نیاز بدن به این ویتامین را تامین کند. در حال حاضر در کشور ما یک نوع کیک غنی شده با اهن وویتامین A غنی می شود. استفاده از این نوع کیک غنی شده به عنوان میان وعده برای کودکان ودانش اموزان توصیه می شود . میزان ویتامین A وآهن اضافه شده برروی برچسب محصولات غنی شده درج شده است