مطالبي كه در ذيل خواهد آمد، مهمترين وظايف سطوح مختلف مراقبت‌هاي بهداشتي در رابطه با شناسايي و كنترل همه‌گيري هاي وبا بطور خلاصه مي باشد. بطور كلي:
* سطح تسهيلات بهداشتي مسئوليت شناسايي بيماران مبتلا به وبا، گزارش دهي موارد، درمان موارد و آموزش مردم را به عهده دارد.
* سطح شهرستاني مسئوليت مراقبت همه‌گيري‌ها، بررسي همه‌گيري‌ها و هماهنگي و اجراي اقدامات كنترل را عهده‌دار است.
*سطح ملي مسئول سياست‌گذاري، تهيه و ذخيره و تمهيدات پشتيباني و همچنين همياري و توصيه‌هاي لازم به سطوح پايين‌تر مي‌باشد.
در مورد مسئوليت‌هاي ملي و استاني جزئيات بيشتري مطرح مي‌شود و بالطبع مشخص مي شود كه سطح شهرستاني مي‌تواند چه انتظاراتي از سطوح بالاتر خود داشته باشد. فعاليت‌هاي ذكر شده در هر سطح فقط جنبه پيشنهادي دارد. هر كشوري بر حسب وسعت مملكت، درجه تمركز زدايي نظام بهداشتي و ميزان تجربه در برخورد با همه‌گيري وبا مي‌تواند در مورد فعاليت‌هاي سطوح اجرايي خود تصميم‌گيري نمايد.
به عنوان مثال، ممكن است در كشورهاي بزرگ تصميم گرفته شود برخي از فعاليت‌هاي سطح ملي به سطوح استاني يا ناحيه‌اي تفويض شود يا اينكه تسهيلات بهداشتي بزرگ مانند بيمارستان‌ها مي‌توانند برخي مسئوليت‌هاي سطح شهرستان از جمله تشخيص آزمايشگاهي را بر عهده بگيرند.
وظايف تسهيلات بهداشتي در شناساي و كنترل همه‌گيري وبا
1. شناسايي موارد مشكوك
2. درمان بيماران
3. تهيه و ارسال نمونه‌هاي آزمايشگاهي
4. جمع آوري و گزارش اطلاعات
5. تهيه فهرستي از وسايل مورد نياز براي درمان بيماران مبتلا به وبا و تهيه نمونه‌ها
6. آموزش عموم مردم
وظايف سطح شهرستاني در شناسايي و كنترل وبا
1. برقراري نظام مراقبت براي همه‌گيري وبا
2. بررسي همه‌گيري هاي مشكوك
3. تهيه گزارش و اطلاع رساني به مقامات مسئول
4. هماهنگي در درمان و كنترل بيماري
5. سازماندهي تيمهاي سيار و مراكز درماني موقت
6. برنامه ريزي و ارزيابي منابع موجود
7. بررسي آمادگي شهرستان و ايجاد اصلاحات مورد نياز
وظايف سطح استاني در شناسايي و كنترل همه‌گيري وبا
1 – تشكيل كميته استاني وبا
آگاه نمودن اعضاي كميته هنگامي كه طغيان وبا اثبات شد، به منظور هماهنگ كردن منابع، كارشناسي فني و ملزومات مورد نياز فوري، كميته مربوطه بايد تشكيل جلسه دهد. در موارد زير كميته بايد تشكيل جلسه دهد: اگر شهرستاني تقاضاي كمك نمايد، اگر چندين طغيان ناگهاني اثبات شود يا اينكه طغيان شديدي پيش آيد.
2 – تيمهاي كارشناسي سيار را سازماندهي كنيد.
فهرستي از كارشناسان (پزشكان و كارشناسان بهداشتي كه تجربه كار در موارد پيشين طغيان وبا را داشته‌اند) كه مي‌توانند در طي طغيان بصورت تيم سيار گرد هم آيند و براي آموزش و نظارت پرسنل محلي در امر رسيدگي به موارد و آموزش جامعه به نواحي الوده اعزام شوند، تهيه نماييد.
3 – نظام مراقبت را برقرار كنيد.
جمع آوري دادهها
ستاد استاني بايد فوراً گزارش هاي مربوط به طغيان وبا را از شهرستان‌هاي درگير دريافت كند، در صورتي كه گزارش هفتگي از شهرستان دريافت نشود بايد با رئيس مركز بهداشت شهرستان تماس گرفته شود.
تجزيه و تحليل دادهها
داده‌هاي مربوط به مراقبت وبا و نتايج بررسي جامعه را به منظورهاي زير تجزيه و تحليل نماييد:
* دادهها را به منظور تعيين گروه‌هاي پر خطر يا روشهاي انتقال بررسي نماييد.
* ميزان حمله را در سطح استاني و شهرستان پايش نماييد.
* وضعيت دسترسي به درمان موارد بيماري را مشخص كنيد.
* ميزان كشندگي را پايش كنيد.
* موقعيت موارد طغيان را به تفكيك هر شهر به روي نقشه ببريد.
* نمودار تعداد طغيانهاي جديد و بيماران جديد را بر حسب زمان رسم كنيد.
* ملزومات مورد نياز فوري درخواست شده از هر شهرستان را پايش نماييد.
4 – همه‌گيري هاي مشكوك را بررسي نماييد.
با تماس تلفني و بازديد از منطقه با مسئولين شهرستاني در مورد بررسي‌هاي انجام شده در جامعه مشورت كنيد. بررسي انجام شده در شهرستان را مرور نماييد و در مورد روش جمع آوري دادهها، تجزيه و تحليل و اقدامات انجام شده و همچنين نيازمندي‌هاي فوري، كمكهاي فني و يا همياري تيمهاي كارشناسي در كنترل موارد بيماري يا آموزش جامعه توصيه‌هاي لازم را ارائه دهيد.
در موارد زير از منطقه بازديد نماييد:
* بنا به تقاضاي شهرستان،
* طغيانهاي ثابت شده در چندين اجتماع وجود داشته باشد، و
* طغيان شديدي وجود داشته باشد (ميزان حمله بيشتر از 2/0 درصد در جمعيت روستايي يا ميزان كشندگي بيشتر از 20 درصد)
سطح استاني بايد براي مداخله لازم آمادگي كامل داشته باشد و بدين ترتيب براي آموزش و مشاوره با كارمندان سطح شهرستان در زمينه درمان بيماران، آموزش جامعه و روشهاي همه‌گير شناسي اقدام كند.
ترتيباتي اتخاذ كنيد كه نمونه‌هاي سوآب مقعدي با اطلاعات مربوطه سريعاً به ازمايشگاه انتقال يابند. سطح ملي را از بيماران مشكوك كه با تعريف مورد وبا مطابقت دارند آگاه سازيد.
با آزمايشگاه تشخيص وبا در تماس باشيد. موارد اثبات آزمايشگاهي ويبريوكلرا در مناطق جديد را با مشخص كردن 1O يا 139O بودن آن به سطوح شهرستاني و ملي منعكس نماييد.
5 – گزارش دهي
گزارش دهي همه گيري
در صورتي كه طغيان وبا ادامه داشته باشد موارد بيماري را به طور هفتگي به سطوح ملي گزارش نماييد. گزارش نتايج حاصل از بررسي منطقه‌اي، ميزان حمله در سطح شهرستان و استان، ميزان كشندگي، موقعيت طغيانهاي جديد، تعداد موارد جديد بيماري، طغيانهاي جديد بر حسب زمان و ميزان ملزومات درماني وبا را ارائه نماييد.
6 – ارزيابي منابع
فهرستي از ذخيره ملزومات درماني وبا در سطح استان تهيه كنيد.در صورت لزوم نيازمندي‌هاي شهرستان‌ها را برآورد كنيد. با سطوح ملي خود در مورد نيازمندي‌هاي فني اضافي، منابع يا حمايت پرسنلي از سطوح بالاتر مشورت كنيد. در صورتي كه در طي طغيان منابع استاني جوابگوي پشتيباني بيشتر از يك ماه را ندارد، فوراً در خواست ملزومات اضافي نماييد.
مسئوليت‌هاي سطح ملي در شناسايي و كنترل همه‌گيري وبا
1 – گزارش دهي
موارد مشكوك به وبا بايد به سازمان جهاني بهداشت (WHO) گزارش شوند .
زماني كه وجود ويبريوكلرا توسط آزمايشگاه تأييد شد، سازمان جهاني بهداشت را آگاه سازيد.
2 – تشكيل جلسه كميته ملي هماهنگ كننده همه‌گيري
زماني كه طغيان وبا ثابت شد، اعضاي كميته را آگاه سازيد. در موارد زير و به منظور هماهنگي منابع موجود، امور كارشناسي فني و ملزومات مورد نياز فوري، كميته بايد تشكيل جلسه دهد: 1) اگر استاني تقاضاي كمك نمايد. 2) اگر چندين طغيان رخ دهد يا 3) اگر طغيان شديد بوقوع بپيوندد.
3- تجزيه و تحليل اطلاعات
سطح ملي بايد هر هفته گزارش هاي مربوط به موارد مشكوك به وبا، مرگ و مير و موقعيت آنها را از هر استان دريافت نمايد.
دادهها و نتايج حاصل از بررسي هاي استاني را به منظورهاي ذيل تجزيه و تحليل نماييد:
* پايش ميزان‌هاي حمله استاني و شهرستاني
* پايش ميزان‌هاي كشندگي
* تعيين دسترسي به شيوه‌هاي درماني مناسب
* تعيين موقعيت جغرافيايي طغيان‌ها به روي نقشه به تفكيك شهرستان
* تعيين گسترش جغرافيايي و
* تهيه نمودار تعداد طغيانهاي جديد و موارد جديد بيماري بر حسب زمان
4 – همياري در بررسي هاي ميداني
از طريق تلفن يا حضوراً با سطوح استاني در مورد بررسي‌هاي انجام شده توسط ايشان مشورت نماييد. بررسي هاي انجام شده توسط استان در مورد بروز ناگهاني را بررسي كنيد و در خصوص روش جمع‌آوري دادهها ، تجزيه و تحليل آن و اقدامات اجرايي، توصيه هاي لازم را ارائه نمائيد.
5 – كمك رساني
تجزيه و تحليل داده‌هاي حاصل از مراقبت و اقدامات انجام گرفته در سطح استاني و همچنين ملزومات مورد نياز فوري و كمكهاي فني – پرسنلي را بررسي كنيد. در صورت لزوم پشتيباني فني در محل هر استان ارائه نماييد.
عواملي كه نياز به پشتيباني ملي را مطرح مي‌كنند عبارتند از:
* درخواست كمك از استانها
* ميزان حمله بيشتر از 05/0 در يك شهرستان
* ميزان كشندگي بيشتر از 15 درصد و
* طغيانهاي ثابت شده وبا در چندين نقطه
ستاد ملي بايد آمادگي لازم جهت اقدامات فوري را داشته باشد و از اين فرصت براي آموزش و مشاوره با پرسنل استاني در زمينه درمان موارد بيماري، بررسي‌هاي همه‌گير شناختي و آموزش جامعه استفاده كند.
6 – تأمين ملزومات مورد نياز فوري اضافي
در صورتي كه انتظار برود ذخاير استاني كفايت نخواهد كرد، مي بايست تأمين ملزومات مورد نياز فوري از سطح ملي يا ساير سازمان‌هاي تأمين كننده صورت گيرد.
7 – پايش مقاومت آنتي بيوتيكي
در طي طغيان، هر سه ماه يكبار از ازمايشگاه بخواهيد مشخص كند كه آيا ويبريوكلراي جدا شده از نمونه‌ها در برابر آنتي‌بيوتيك‌هاي مورد استفاده مقاومت دارد يا خير
8 – انجام مطالعات همه‌گير شناختي
با مسئولين استاني در مورد لزوم مطالعات همه‌گير شناختي اضافي از قبيل مطالعات مورد شاهدي (case control studies) صحبت كنيد تا عوامل خطرزاي مربوط به وبا مشخص شود و راهنماي لازم در خصوص اقدامات كنترل بعمل آيد. در صورت نياز، آموزش‌هاي فني در خصوص روشهاي مورد – شاهدي ارائه شود.