استفاده از روش هاي نادرست كنترل وزن :
رفتارهاي غذايي نادرست مانند رژيم هاي سخت غذايي و استفاده از روش هاي غيرعلمي كنترل وزن به خصوص در دختران نوجوان شايع است. دختران به ويژه در سنين 14 تا 20 سالگي به علت توجه خاص به تناسب اندام و ترس از چاقي سعي در محدود كردن غذاي مصرفي خود مي كنند. در نتيجه مواد مغذي مورد نياز بدن در اين دوران كه با جهش رشد همراه است، تامين نشده و در نهايت، سوءتغذيه به صورت اختلال در رشد قدي، كاهش يادگيري و كاهش تمركز حواس، كمبودهاي ويتاميني و املاح به ويژه آهن، روي و كلسيم بروز مي كند. رژيم هاي غذائي بايد با نظارت و به توصيه متخصص تغذيه، گرفته شود. در سنين نوجواني (قبل از 18 سالگي) توصيه هاي تغذيه اي براي حفظ وزن بوده و معمولاً در اين سنين رژيم هايي كه در آن وزن نوجوان كاهش يابد كاربردي نداشته و تنها با حفظ وزن و افزايش قد سعي در تصحيح اضافه وزن و يا چاقي فرد مي شود.
توصيه هاي كاربردي براي كاهش وزن: رژيم هاي علمي كاهش وزن، موجب كم كردن وزن به ميزان 1-5/0 كيلو گرم در طول يك هفته مي باشد كاهش وزن بيش از يك كيلو گرم در هفته خطر كمبود ريز مغذي ها را به دنبال دارد .
كاهش مصرف مواد چرب، سرخ كردني ها، مواد قندي مثل كيك انواع شيريني هاي خامه اي، مصرف انواع سبزي و ميوه و افزايش تحرك بدني و ورزش مانند پياده روي تند، دويدن، دوچرخه و شنا نيز مي تواند به كاهش وزن كمك كند .
پرخوري، اضافه وزن و چاقي :
عوامل متعددي در بروز اضافه وزن و چاقي نقـش دارند كه شامل عوامل ژنتيكي، فيزيولوژيكي، محيطي و عاطفي- رواني است. عادات غذايي خاص از جمله افراط در مصرف مواد چرب، شكلات، نوشابه هاي گازدار، چيپس و عدم تحرك از عوامل موثر در بروز اضافه وزن و چاقــي نوجوانان است. مطالعات انجام شده در امريكا نشان داده اسـت كه خطر ابتلا به بيماري هاي قلبي- عروقي در مردان و زناني كه در دوره نوجواني اضافه وزن داشته اند افزايش مي يابد. همچنين شانس ابتلا به سرطان كولون و روده در مرداني و ابتلا به آرتريت در زناني كه در نوجواني اضافه وزن داشته اند بيشتر است. با توجه به اينكه چاقي زمينه ساز انواع بيماري هاي متابوليك ماننــد بيماريهاي قلبي -عروقي، ديابت، افزايش فشار خون وانواع سرطان ها مي باشد، بايد به دانش آموزان توصيه شود كه در برنامه غذايي روزانه از پنج گروه غذايي اصلي و گروه متفرقه در حد تعادل استفاده نمايند.
تشويق به ورزش و تحرك بدني و محدود كردن مصرف مواد قندي (مثل شكلات، شيريني) وكم كردن مصرف چربي ها در نوجواناني كه اضافه وزن دارند مفيد است.
بايد به نوجوانان تذكر داد كه داشتن رژيم كاهش وزن در سنين مدرسه و بلوغ كه بدن در حال رشد است، موجب بروز كمبود مواد مغذي مورد نياز بدن براي رشد مي شود. كاهش سرعت رشد، كم خوني فقر آهن، تاخير در بلوغ جنسي، كمبود كلسيم و متعاقب آن پوكي استخوان در بزرگسالي، كاهش قدرت يادگيري، كاهش مقاومت بدن در مقابل بيماري ها از جمله عوارضي است كه به دنبال رژيم هاي نادرست غذايي و كمبود ريزمغذي ها ايجاد مي شود .
براي ارزيابي وضعيت رشد دانش آموزان از دو شاخص BMI (نمايه توده بدني) و قد براي سن استفاده مي شود.
منبع : دفتر بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت