تغذيه علمي است كه در مورد ساختمان، تركيب و چگونگي سوخت و ساز مواد غذايي و تبديل آن ها به نيرو در بدن و همچنين رابطه آن ها با رشد و نمو بحث مي كند. به بيان ديگر تغذيه عبارت است از ارتباط مواد غذايي با نحوه استفاده بدن انسان از آن مواد براي اين كه بتواند حد اعلاي سلامتي را براي خود تامين كند.

غذا

غذا به مواد مايع يا جامدي گفته مي شود كه از راه دهان مصرف مي شوند و علاوه بر برطرف كردن حس گرسنگي نيازهاي بدن را نيز تامين مي كنند. اين نيازها عبارتند از:

-     انرژي يا حرارت لازم براي ادامه كار دستگاه هاي مختلف بدن از قبيل: قلب، ريه، دستگاه گوارش و عضلات و همچنين تامين انرژي لازم براي انجام دادن كارهاي مختلف روزانه مثل ايستادن، راه رفتن و ديگر فعاليت هاي مختلف بدن انسان.

-         تامين مواد اوليه براي رشد و نمو (به خصوص در كودكان خردسال)

-         ترميـم و جانشيـن كــردن سلول ها و بافت هاي مختلف بدن كه در اثر فرسودگي از بين مي روند.

مواد مغذي

غذاها از مواد مغذي كربوهيدرات ها، پروتئين ها، چربي ها، ويتامين ها، مواد معدني و آب تشكيل شده اند كه همه براي حفظ سلامت بدن مهم هستند. اين مواد كم و بيش در همه غذاها وجود دارند.

نقش اين مواد در بدن به شرح زير است:

-         كربوهيدرات ها و چربي ها در اصل مسئول تامين انرژي هستند و بعضي از چربي ها نقش سازندگي نيز دارند.

-         پروتئين ها براي ساخته شدن و نگـه داري ماهيچه ها، خــون، پوست، استخوان ها و ساير بافت ها و دستگاه هاي بدن لازم هستند.

-     ويتامين ها و مواد معدني در مقايسه با كربوهيدرات ها و پروتئين ها به مقدار كمتري مورد نياز هستند، ولي به همان اندازه در حفظ تندرستي نقش دارند. بعضي از مواد اجزاي ساختماني بافت ها را تشكيل مي دهند مثل كلسيم در استخوان ها و دندان ها و آهن در خون.

-         آب سالم و فيبر (الياف گياهي) نيز از جمله اجزاي يك رژيم غذايي مناسب هستند.

 

 نيازمندي هاي تغذيه اي

همان طور كه گفته شد، غذاها از مواد مغذي تشكيل شده اند و تغذيه صحيح يعني خوردن و دريافت مقدار لازم و كافي از هر يك از اين مواد. مقدار مناسب اين مواد مغذي براي حفظ سلامت نيازمندي هاي تغذيه اي ناميده مي شوند. اين نيازمندي ها با توجه به شرايط جسمي، محيطي و فردي متفاوتند و بر اساس سن، جنس، اندازه بدن و ميزان فعاليت فرد تعيين مي شوند.

تنوع و تعادل

تغذيه سالم شرط اساسي سلامت انسان است. تغذيه صحيح در حقيقت رعايت دو اصل تعادل و تنوع در برنامه غذايي روزانه است. تعادل به معني مصرف مقادير كافي از مواد غذايي مورد نياز براي حفظ سلامت بدن مي باشد و تنوع يعني مصرف انواع مختلف مواد غذايي كه در چهار گروه اصلي غذايي معرفي مي گردند.

گروه هاي غذايي

يكي از بهترين راه ها براي اطمينان از تامين نيازمندي هاي تغذيه اي استفاده از 4 گروه اصلي غذايي بر اساس هرم غذايي است.

معرفي گروه هاي غذايي:

بهترين راه اطمينان از تعادل و تنوع در غذاي روزانه استفاده از هر 5 گروه اصلي غذايي است. 5 گروه اصلي غذايي عبارتند از: گروه نان و غلات، گروه ميوه ها ، گروه سبزي ها، گروه شير و لبنيات، گروه گوشت، حبوبات، تخم مرغ و مغزها و یک گروه متفرقه ها( قندها و چربي ها)مواد غذايي هر گروه داراي ارزش غذايي تقريبا" يكسان هستند و مي توان از يكي به جاي ديگري به شرط رعایت مقادیر جایگزین استفاده كرد.

 مواد غذايي هر گروه داراي ارزش غذايي تقريبا يكسان هستند و مي توان از يكي به جاي ديگري به شرط رعایت مقادیر جایگزین استفاده كرد.

منبع : دفتر بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت