همانطوريكه اشاره شد در دوران بارداري جنين كاملاً وابسته به مادر است و مواد غذايي كه مادر مصرف مي كند از راه جفت به جنين مي رسد. بنابراين تغذيه مناسب مادر باردار علاوه بر تامين سلامت خودش، در سلامت جنين و نوزاد آينده هم نقش مهمي دارد. غذاي روزانه خانم بار بايد داراي همه گروههاي غذايي باشد چون استفاده از يك گروه غذايي، همه مواد لازم را تامين نمي كند.
گروههاي غذايي عبارتند از :
1- گروه نان و غلات : مواد غذايي اين گروه منبع خوبي براي توليد انرژي است. از قبيل انواع نان مخصوصاً نان سبوس دار مانند نان سنگك، برنج ، ماكاروني ، جو، گندم . ذرت .
2- گوشت، حبوبات ، تخم مرغ و مغزها: اين گروه غذايي پروتئين و آهن بدن را تامين مي كنند و مواد غذايي موجود در اين دسته براي خون سازي، تكامل سيستم عصبي و رشد جنين لازمند. مانند انواع گوشت قرمز، مرغ ، ماهي ، تخم مرغ ، انواع مغزها( گردو ، بادام ، پسته ، فندق و ... ) . انواع حبوبات ( عدس، لوبيا، نخود و ... ) به منظور جلوگيري از سرايت بيماري هاي انگلي حتماً بايد گوشت كاملاً پخته شود. ضمناً مخلوط غلات و حبوبات مانند عدس پلو و لوبيا پلو منبع خوبي از پروتئين براي مادر باردار است.
3- شير و فراورده هاي آن مانند پنير، ماست و كشك : مصرف اين مواد هم كلسيم بدن مادر را تامين مي كند و هم براي استخوان بنديا جنين و شكل گيري و استحكام دندان هاي او در آينده ضروري است. علاوه بر كلسيم اين گروه داراي مواد مغذي ديگيري مثل فسفر و انواع ويتامين هاي آو ب بوده و منبع تامين پروتئين نيز مي باشد.
4- سبزيها و ميوه ها: اين گروه شامل انواع سبزي ها مثل كاهو، هويج، گوجه فرنگي، سيب زميني ، جعفري . انواع ميوه هاي تازه و خشك ( توت خشك، كشمش ، انجير و ... ) است كه شامل ويتامين هاي مورد نياز بدن بخصوص ويتامين آ( سبزيها و ميوه هاي سبز تيره، زرد و نارنجي مثل سبزي خوردن ، كاهو ، زردآلو، هويج و ... ) و ويتامين ث ( انواع مركبات ، فلفل دلمه اي ، گوجه فرنگي و ... ) و مقداري آهن هستند . براي تامين ويتامين ث لازم است سبزيجات و ميوه جات به صورت تازه مصرف شود. زيرا طبخ اين مواد ويتامين ث را از بين مي برد . در مورد مصرف سيب زميني توصيه مي شود ابتدا كاملاً تميز شسته شده و با پوست پخته شود.
با توجه به آنچه گفته شد ، مصرف مصرف مقدار كافي مواد غذايي حاوي كلسيم، پروتئين ، ويتامين ث و همچنين اسيد فوليك در دوران بارداري سلامت مادر و جنين را تامين مي كند . اسيد فوليك ماده اي است كه مصرف آن بخصوص در سه ماهه اول حاملگي براي رشد سيستم عصبي جنين لازم است . سبزيجاتي مثل گل كلك و اسفناج كنبع خوبي براي اسيد فوليك مي باشد.
در بارداري چون مصرف مواد غذايي به تنهايي افزايش نياز مادر به آهن و ساير موارد مورد نياز را تامين نمي كند ، مصرف قرص آهن و مولتي ويتامين از شروع ماه پنجم تا سه ماه بعد از زايمان و اسيد فوليك از ابتدا تا پايان بارداري توصيه ميشود.
در خانمهائي كه تصميم به بارداري ميگيرند و زمان مشخصي را براي حاملگي خود در نظر دارند، مصرف اسيد فوليك از سه ماه قبل از بارداري تا پايان بارداري توصيه ميشود.
توجه : غذاهاي چرب ، شيريني، مواد تحريك كننده مثل چاي و قهوه در بارداري بايد با احتياط خورده شود.
پدر گرامي : مراقب رژيم غذايي همسرتان باشيد. مطمئن شويد كه وي از مواد غذايي متنوع و ضروري ميل كرده و داروهاي تقويتي خود را استفاده ميكند.
در اينجا به چند نمونه از غذاهاي داراي مواد مورد نياز بدن اشاره مي شود. مواد داراي ويتامين ث - مواد داراي آهن - مواد داراي كلسيم - مواد داراي پروتئين - مواد داراي اسيد فوليك
تمايل جنسي زنان باردار در مراحل مختلف حاملگي تغيير مي كند. احساس لذت بيشتر و يا حتي تنفر داشتن از نزديكي در بارداري كاملاً طبيعي است . تمايلات جنسي مردان هم ممكن است تغيير كند . اين احساسات متفاوت اغلب به علت تغييرات هورموني زنان و يا تصورات هر دو طرف در مورد وضعيت جسماني زن باردار و موقعيت خاص او در اين دوران مي باشد. در يك حاملگي سالم، نزديكي تا قبل از ماه آخر حاملگي ضرري ندارد . مشروط بر اين كه راحتي زن رعايت شده و وضعيت قرار گرفتن بدن او طوري باشد كه به شكم وي فشار وارد نشود.
خانمهائي كه در حاملگي هاي قبلي خود سابقه سقط، خونريزي ، پارگي كيسه آب و زايمان زود رس دارند، بايد از نزديكي در سه ماه اول و آخر بارداري خودداري كنند.
با توجه به اهميت مراقبت از دندانها در حاملگي، زن باردار بهتر است در طول بارداري حداقل بك بار توسط دندانپزشك معاينه شود. حداقل يك بار مسواك زدن در روز ( قبل از خواب ) ضروري است . با پيشرفت حاملگي به علت افزايش رشح هورمونها ممكن است لثه ها متورم و پرخون شده و خونريزي از لثه ها پيش آيد. اگر خونريزي زياد شده و بيش از چند روز ادامه يابد لازم است با دندانپزشك مشورت شود.
آرامش مادر از مسائلي است كه امروزه بسيار مورد توجه قرار دارد. ثابت شده است كه اضطراب و هيجانات زن حامله بر سلامت جنين تاثير مي گذارد. آرامش رواني مادر بخصوص نزديك زايمان اهميت زيادي دارد.
پدر خانواده ميتواند بيشترين نقش را در فراهم كردن محيطي آرام و دور از اضطراب براي همسرش داشته باشد.
اكثر داروها مي توانند از جفت عبور كرده و به جنين رسيده و اثرات زيان باري براي جنين و نوزادايجاد كنند.
از آنجائي كه بيشترين اثرات سوء داروها و مواد مضر در سه ماهه اول حاملگي است لذا در اين مدت از مصرف دارو بدون تجويز پزشك، همچنين از كشيدن سيگار يا تنفس درفضاي آلوده به دود سيگار و همچنين انجام هر نوع عكسبرداري پزشكي بدون اجازه پزشك خودداري شود.
كشيدن سيگار ، نوشيدن الكل ، مصرف خود سرانه دارو در بارداري براي سلامت مادر و نوزاد خطرناك است.
بهترين ورزش در بارداري، پياده روي در هواي آزاد است، خانم باردار ميتواند حدود نيم ساعت در روز و حداقل سه بار در هفته پياده روي كند.
راه رفتن باعث تقويت عضلات شكم شده و درماههاي آخر به راحت انجام شدن زايمان كمك مي كند. انجام تمرينات بسيار ساده در بارداري ضمن حفظ اندام مادر در كاهش انقباض عضلات لگن و راه و كاهش كمر درد و درد پشت موثر بوده و مادر را از نظر جسمي و روحي براي زايمان آماده كند.
خانم عزيز : چنانچه شما قبلاً فعاليت ورزشي نداشته ايد در انجام اين حركات با پزشك يا ماما مشورت كنيد. از انجام ورزشهاي سنگين و حركاتي كه احتمال ضربه به شكم وجود دارد، اجتناب كرده و چنانچه دچار تپش قلب شديد شده و عرق كرديد ورزش را متوقف كنيد.
ابتلاء مادر باردار به برخي بيماري هاي عفوني مثل سرخجه عوارض متعددي در جنين ايجاد ميكند. لذا زنان باردار بايد از تماس با افراد مبتلا به بيماريهاي عفوني مثل سرخجه ، هپاتيت و آبله مرغان دوري كنند.
تزريق واكسن بيماري هائي مثل سرخجه و هپاتيت به زنان قبل از بارداري، از ابتلاء انان به اين بيماريها در دوران بارداري جلوگيري مي كند. در صورتي كه خانم باردار با افراد مبتلا به اين بيماري ها تماس داشته و قبلاً بر عليه آن ايمن نشده باشد، حتماً بايد با پزشك مشورت كند.