نام سند	کودک سالم
نگارش	اداره سلامت کودکان
تاریخ صدوور	1396
نام کامل فایل	مراقبت ادغام یافته کودک سالم
شرح سند	بوکلت چارت مراقبتهاب ادغام یافته ناخوشیهای اطفال
نویسنده / مترجم	اداره سلامت کودکان ، دفتر سلامت جمعیت، خانواده ومدارس وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی

برنامه مراقبت كودك بظاهر سالم يا مستهد بيماري است كه هنوز نشانه هاي بيماري در آنان مستقر نشده است. در حقيقت هدف اين برنامه طراحي نظام غربالگري استاندارد مراقبت كودكان صفر تا هشت سال با استفاده از نشانه هاي باليني و اجراي آن مي باشد.

اساسنامه مراقبتهاي ادغام يافته كودك سالم ( WCC )

اداره كودكان د رجهت ارتقاء‌ كيفيت خدمات ارائه شده به كودكان زير 8 سال در جامعه تصميم گرفت تا براي تكميل راهنماي باليني مراقبت هاي ادغام يافته ناخوشيهاي اطفال ( IMCI ) ، راهنماي مراقبت ادغام يافته كودك سالم را نيز براي دو سطح پزشك و غير پزشك به اجراء‌ درآورد. بنابراين لازم است تا هر واحد بهداشتي،‌ پس از اجراي مانا،‌ اقدام به احراي آن بنمايد. مدولهاي آموزشي مربوط به اين دو سطح پس از برگزاري جلسات متعدد كميته هاي علمي و اجرايي تهيه و تدوين گرديد. در زمينه انتخاب شيوه آموزش با توجه به تجربيات گذشته و مانا ( كه برگرفته از راهنمائيهاي سازمان جهاني بهداشت بوده ) نتايج زير بدست آمده است:

1- سيستم آموزشي در سطح استانها و شهرستانها

با توجه به حجم پرسنل و گستردگي مراكز ارائه دهنده خدمات براي صرفه جويي در هزينه،‌ زمان و نيروي انساني سلسله مراتب ذيل براي آموزش پيشنهاد مي شود.

_* تيم آموزش دهنده دانشگاه/ دانشكده متشكل از كارشناس مسئول بهداشت خانواده استان و متخصص كودكان يا پزشك عمومي به منظور تدريس به تيم آموزش دهنده شهرستان

_* تيم آموزش دهنده شهرستان متشكل از كارشناس مسئول بهداشت خانواده شهرستان و متخصص كودكان يا پزشك عمومي به منظور تدريس به تيم آموزش دهنده مراكز بهداشتي درماني ( با حضور يك ناظر از بهداشت خانواده استان )

_* تيم آموزش دهنده مراكز متشكل از پزشك مركز بهداشتي درماني روستايي يا شهري بانظارت مربي و كارشناس ستاد شهرستان

پزشكان مراكز بهداشتي درماني وظيفه آموزش،‌ پيگيري پس از آموزش ( 4- 6 هفته پس از آموزش ) و نظارت بر ارائه دهندگان خدمت ( بهورزان ، كاردانان و كارشناسان مراكز ) را به عهده خواهند داشت.

متذكر مي گردد كه مربيان بهورزي وظيفه آموزش به بهورزان دانش آموز و پيگيري پس از آموزش را به عده خواهند داشت ( 4-6 هفته پس از آموزش ).

_* چنانچه دانشگاه يا دانشكده اي قادر به آموزش ( تيم آموزش دهنده شهرستان ) نباشد، تيم آموزش دهنده ستادي اين مسئوليت را به عهده خواهد گرفت. در اين صورت دانشگاه ها و دانشكده هاي مذكور براساس ضوابطي مانند شرايط جغرافيايي ، فرهنگي ،‌ اجتماعي ، اقتصادي‌ ،‌ بعد مسافت و .... به گروه هاي كوچك تقسيم شده و تيم ستادي آموزش شهرستان را نيز انجام خواهد داد.

شرايط و ويژگي هاي آموزش دهندگان:

_* داشتن تجريه به مدت يكسال و بيشتر در زمينه برنامه هاي جاري كودكان بويژه در زمينه استراتژي مانا

_* داشتن فن بيان و توانايي سخن گفتن به زبان شركت كنندگان

_* امكان دسترسي به آموزش دهنده در صورت نياز و در دوره هاي بعد آموزش

_* آموزش دهنده بتواند زمان مورد نياز ( براي آموزش و پيگيري پس از آموزش ) را در اختيار سيستم باشد

2- محل آموزش

توصيه مي شود آموزش پزشكان ، بهورزان و كاردانها در نزديكترين مركز بهداشتي ، درماني انجام شود.

3- طول دوره آموزش

مدولهاي آموزشي در نظر گرفته شده را مي توان ظرف مدت 5 تا 6 روز بصورت ناپيوسته براي بهورزان و كاردان ها و 2 تا 3 روز براي پزشكان آموزش داد.

پيشنهاد مي شود، 30% زمان آموزش اختصاص به كار عملي ( استفاده از تصوير و فيم ، role playing case ، ديدن بيمار در مراكز ) داشته باشد.

4- نحوه آموزش

آموزش تئوري به صورت خواندن كتابها و انجام تمرين در هر جلسه مي باشد و آموزش عملي در مراكز بهداشتي،‌ درماني بصورت معاينه بيمار، role playing و ... توصيه مي شود.

5- مواد آموزشي

براي آموزش بهورزان و كاردان ها: يك جلد چارت بوكلت ويژه غير پزشك و يك جلد راهنماي چارت بوكلت ويژه غيرپزشك و يك حلقه فيلم

براي آموزش پزشكان: يك جلد چارت بوكلت ويژه پزشك، يك جلد راهنماي چارت بوكلت ويژه پزشك ، يك حلقه فيلم و يك جلد مجموعه پايش

6- پيگيري پس از آموزش

4-6 هفته پس از آموزش توسط تيم آموزش دهنده به سرپرستي مدير اجرايي و شركت فعال پزشك متخصص كودكان يا پزشك عمومي عضو تيم و براساس مجموعه پايش

7- شرح وظيفه مسئول بهداشت خانواده دانشگاه / دانشكده

1-7- تامين تدارك مورد نياز براي اجراي WCC درشهرستان مانند:

_* تدوين برنامه زمان بندي آموزشي ( دانشگاه / دانشكده - شهرستان - مراكز بهداشتي درماني )

_* تامين محل آموزش

_* تهيه وسايل كمك آموزشي ( تكثير جزوات آموزشي و فرم ثبت )

_* تهيه دعوت نامه براي افرادي كه بايد آموزش ببينند

2-7- سرپرستي پيگيري پس از آموزش ( follow up training )

3-7- تدوين برنامه نظارت

_* نظارت بر پايش وارزشيابي WCC در شهرستان

_* مهارت كاركنان ( آگاهي و عملكرد ارائه دهنده گان خدمت )

_* نظارت بر سيستم ارجاع

_4-7- نظارت بر اجراي دوره هاي آموزشي WCC 

5-7- جمع آوري باورهاي غلط جامعه و خانوار در مورد مراقبتهاي كودكان زير 8 سال در هر شهرستان و مداخله جهت اصلاح آن

6-7- ابلاغ شرح وظيفه سطوح محيطي ( مسئول بهداشت خانواده شهرستان و ... )

7-7- ارسال اطلاعات جمع آوري شده و مكتوبات WCC به ستاد مركزي

8- سيستم ارجاع

بدون شك خدمات ارائه شده توسط اولين سطح ، نيازمند پشتيباني از سوي سطوح تخصصي مي باشد از جمله ارجاع. در اين زمينه به منظور بهبود ساماندهي وضعيت سيستم ارجاع توصيه مي شود:

_* گيرنده خدمت را از علت ارجاع به سطح بالاتر آگاه كنيد.

_* پرسنل سطح بالاتر، چنانچه اقدامات لازم و مفيد را براي بيمار ارجاع شده انجام دهد و پس خوراند مناسب ارسال دارد، موردتشويق قرار گيرد.

_* سطح بالاتر، باگشاده رويي از بيمار ارجاعي استقبال كرده و تسهيلات براي آنها قائل شود از جمله ويزيت بدون نوبت قبلي و يا كم كردن هزينه بيمار از طريق مختلف مثلا بيمه روستايي و غيره.

_* نظارت بر اقدامات سطوح بالاتر از طريق بررسي موارد ارجاع شده از سطح اول و نتايج اقداماتي كه در زمينه اين ارجاعات صورت گرفته و همچنين ارائه پس خوراند به سطوح پايين تر براي انجام اقدامات بعدي صورت پذيرد.

9- گردش كار در مراكز روستايي و شهري

در شهر و روستايي داراي خانه بهداشت مستقل يا ضميمه ، كودكي كه براي مراقبت آورده شده،‌ پس از مراجعه به بهورز يا كاردان بهداشت خانواده ، براساس چارت بوكلت غير پزشك مراقبتها و آموزشهاي لازم انجام مي شود. كودك در صورت لزوم به سطح بالاتر ارجاع شده و سطح بالاتر نيز پس از ويزيت او، داروها و دستورات مورد نياز را اداره و با تكميل فرم ارجاع سطح پايين تر را براي پيگيري بيمار راهنمايي مي كند.

 

 

10- شرح وظايف پرسنل

- كاردان / كارشناس يا بهورز

- مراقبت كودك با بوكلت غير پزشك

- تكميل فرم ارزيابي

- ارجاع ( در صورت نياز )

- آموزش

_* پزشك ( سطح 2 )

- مراقبت كودك با بوكلت پزشك

- تكميل فرم ارزيابي

- پس خوراند ارجاع به سطح پايين تر ، چنانچه بيمار ارجاع شده بود و ارجاع به سطح بالاتر در صورت نياز

- آموزش

_* پزشك متخصص ( سطح 3 )

- مراقبت تخصصي و تكميل فرم هاي لازم

- پس خوراند به سطح پايين تر

در استان آذربايجان شرقي جهت وارد نمودن برنامه مراقبت ادغام يافته كودك سالم در سيستم بهداشتي ابتدا در اسفند ماه سال 83 هسته هاي آموزشي شامل مسئول بهداشت خانواده شهرستان - پزشك مسئول اجراي برنامه كودك سالم- مسئول آموزشگاه بهورزي شهرستانهاي مرند- اسكو - اهر - آذرشهر- بستان آباد - ملكان - ورزقان - تبريز درحضور اساتيد اداره كودكان وزارت متبوع و هئيت علمي مدرس برنامه استان آموزش ديده و در طي 6 ماهه اول سال 84 برنامه آموزشي را براي پزشكان،‌ مربيان ،‌ كاركنان بهداشت خانواده مراكز و پايگاهها و بهورزان اجرا نموده و در نيمسال دوم سال 84 اجراي برنامه را در مراكز و خانه هاي بهداشت آغاز خواهند نمود. هسته هاي آموزشي 10 شهرستان باقيمانده يعني شهرستانهاي سراب- هريس- هشترود - مراغه- عجب شير- چارايماق- شبستر - كليبر- جلفا- ميانه در مرداد ماه سال 84 دوره ديده و با توجه به اصلاحات كتاب راهنما و بوكلت چارتهاي پزشك و غير پزشك در وزارتخانه آموزش اعضاي درگير برنامه در شهرستان را در سه ماهه 4 سال 84 و يا 6 ماهه اول سال 85 انجام داده و سپس اجرا خواهند نمود.