مديريت مواد زائد جامد امروزه بعنوان يكي از مهمترين دغدغه هاي جوامع بشري مطرح مي باشد. افزايش حجم زباله ها از يك سو و تنوع و گوناگوني آنها از سوي ديگر بر پيچيدگي نحوه جمع آوري و دفع آنها مي افزايد. گسترش علوم و فن آوري در زمينه هاي مختلف شيمي ، فيزيك ، پزشكي و …… موجب ورود انواع زباله هاي خطرناك حتي در داخل زباله هاي خانگي شده است . امروزه ديگر سيستم هاي جمع آوري و دفع سنتي زباله ها جوابگو نبوده و نمي تواند از آلودگي هاي زيست محيطي ناشي از انواع زباله هاي شيمايي ، ميكربي ، راديو اكتيو و … جلوگيري كند. تصويب قانون مديريت پسماندها عليرغم وجود اشكالاتي در آن ، مي تواند بعنوان يكي از گامهاي مهم در راه ارتقاء وضعيت مديريت مواد زائد جامد در سطح كشور باشد . بر اساس اين قانون شهر داريها در محدوده شهر ها براي اولين بار قانونا و رسما بعنوان ارگان مديريت كننده زباله هاي خانگي شناخته شدند اگر چه به نظر مي رسد كه اقدامات شهر داري ها به تنهايي نمي تواند مثمر ثمر بوده و موارد زير در جهت بهبود وضعيت مديريت مواد زائد جامد در شهر ها ضروري بنظر مي رسد :
1 ـــ تغيير الگوي مصرف مردم از طريق آموزش و فر هنگ سازي و تصويب قوانين مورد نيا ز شامل : خريد و استفاده از اجناس با دوام ، تهيه مواد غذايي باندازه مصرف ، بازيافت و استفاده مجدد در مبداء توليد
2- استفاده از نيروهاي متخصص و داراي ديدگاههاي بهداشتي و زيست محيطي در مديريت مواد زائد جامد
3ـ تلاش براي توليد بيو كمپوست بجاي كمپوست مخلوط از طريق ايجاد سيستم هاي بازيافت و جداسازي زباله اي خطرناك در مبداء توليد .
4ـتجهيز ناوگان جمع آوري و حمل و نقل زباله و استفاده از سيستم هاي جديد و بهداشتي
5ـ مكان يابي مناسب و آماده سازي و نگهداري محل هاي دفن
زباله و اجراي كامل تعريف دفن بهداشتي دراين مكانها
6ـ انجام طرح هاي پژوهشي و تحقيقاتي و يافتن سيستم هاي
مناسب دفع زباله بر اي هر منطقه از كشور، افزايش بي رويه جمعيت شهرها ، تغيير الگوي مصرف جوامع و ازدياد سرسام آور مواد زايد جامد و همچنين فقدان روشهاي علمي و مديريتي موثر در امر توليد ، جمع آوري و دفع زباله هاي شهري اين موضوع را به عنوان يكي از معضلات جوامع شهري در كشورهاي در حال توسعه در آورده است . بطور كلي از نظر مهندسي بهداشت ، دفع مواد زائد جامد يك مسئله عادي نبوده بلكه يك مشكل زيست محيطي مي باشد ، زيرا دفع غير بهداشتي آن بطور محسوس در آلودگي هاي محيط و گسترش بيماريها تاثير دارد . توده هاي زشت مواد زائد ، كانالها ي روباز پرشده از زباله ها و آبگذرهاي مسدود شده بوسيله آنها ، خيابانهاي كثيف و پوشيده از آشغال نشان دهنده آلودگي محيط در بسياري از شهرها و شهركهاي دنياي در حال توسعه مي باشند . ساكنين اين شهرها در معرض بيماريهاي منتقله توسط پاتوژنها و پارازيتهاي موجود در اين مواد زائد ، مزاحمتها و مخاطرات ناشي از آن قرار دارند . زيانهاي اقتصادي ناشي از عدم كنترل مواد زائد جامد در مناطق شهري نيز قابل توجه است . در شهر بزرگي مثل تبريز روزانه حدود 1000 تن زباله خانگي توليد ميشود كه اين ميزان زباله علاوه بر هزينه هاي سرسام آور لازم براي جمع آوري ، حمل و دفع حجم عظيمي از مشكلات زيست محيطي نگران كننده اي نظير آلودگي خاك ، آب ، هوا ، رشد و تكثير حشرات ، جوندگان و ناقلين بيماريها را بدنبال داشته و از جنبه هاي بهداشتي زيبايي شناختي نيز علاوه بر دادن چهره زشت به شهرها ، سلامتي ميليونها انسان را بمخاطره مي اندازد . از اينرو برداشتن گامهاي مؤثر و اساسي در زمينه مديريت موادزائد جامد شهري ضروري بوده و بايستي در راس برنامه هاي سازمانهاي مسئول و ذيربط قرار داشته باشد . یكي از دلايل مهم نابساماني وضعيت زباله ها در استان عدم نگرش جامع به اين مسئله مي باشد. امروزه مسئله جمع آوري حمل و دفع زباله ها در دنيا بصورت مديريت مواد زائد جامد مطرح گرديده كه از عناصر اصلي توليد ، نگهداري موقت ، جمع آوري حمل و نقل ، دفع و بازيافت تشكيل يافته است و لازم براي كليه عناصر برنامه وجود داشته باشد چرا كه هر يك از اين عناصر متاثر از يكديگر بوده و پرداختن به يك يا چند عنصر بدون داشتن برنامه براي ساير عوامل سودي نخواهد داشت .
وضعيت بهداشتي جمع آوري ، حمل و دفع زباله هاي شهري استان
|
رديف
|
نام شهر
|
تعداد دفعات جمع آوري در هفته
|
تعدادجايگاه موقت نگهداري زباله
|
تعداد خودروهاي حمل زباله
|
محل دفع
|
نحوه دفع نهايي
|
بازيافت
|
تعداد كارگران برخوردار از :
|
|
معمولي
|
ويژه
|
مطلوب
|
نامطلوب
|
بهداشتي
|
غير بهداشتي
|
انجام مي شود
|
انجام نميشود
|
تعدادكل كارگران
|
لباس كار
|
دستكش كار
|
كفش مناسب
|
ماسك
|
استحمام روزانه
|
|
بهداشتي
|
غير بهداشتي
|
|
1
|
آذر شهر
|
3
|
0
|
2
|
3
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
20
|
20
|
20
|
20
|
0
|
0
|
|
2
|
گوگان
|
2
|
0
|
0
|
3
|
0
|
0
|
1
|
1
|
0
|
0
|
1
|
10
|
10
|
10
|
10
|
0
|
0
|
|
3
|
ممقان
|
7
|
0
|
0
|
3
|
0
|
0
|
1
|
1
|
0
|
0
|
1
|
12
|
11
|
11
|
11
|
0
|
0
|
|
4
|
اسكو
|
7
|
8
|
0
|
6
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
1
|
0
|
15
|
15
|
15
|
15
|
0
|
0
|
|
5
|
ايلخچي
|
3
|
0
|
0
|
2
|
1
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
16
|
16
|
16
|
16
|
0
|
0
|
|
6
|
سهند
|
4
|
0
|
0
|
2
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
4
|
4
|
4
|
0
|
0
|
0
|
|
7
|
اهر
|
7
|
20
|
5
|
2
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
96
|
0
|
96
|
0
|
96
|
0
|
|
8
|
هوراند
|
7
|
5
|
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
5
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
|
9
|
بستان آباد
|
7
|
0
|
2
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
23
|
14
|
10
|
12
|
3
|
14
|
|
10
|
تيكمه داش
|
3
|
0
|
2
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
6
|
3
|
2
|
5
|
1
|
3
|
|
11
|
بناب
|
7
|
0
|
0
|
14
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
42
|
42
|
42
|
38
|
29
|
22
|
|
12
|
تبريز
|
4
|
4
|
124
|
92
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
1800
|
1800
|
1800
|
1800
|
1000
|
0
|
|
13
|
باسمنج
|
6
|
1
|
2
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
13
|
9
|
8
|
7
|
0
|
0
|
|
14
|
خسروشهر
|
3
|
2
|
2
|
0
|
2
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
22
|
13
|
12
|
11
|
0
|
0
|
| 15 |
سردرود |
3 |
2 |
2 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
1 |
0 |
1 |
10 |
7 |
6 |
5 |
0 |
0 |
|
16
|
جلفا
|
7
|
2
|
0
|
0
|
3
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
15
|
15
|
15
|
0
|
0
|
0
|
|
17
|
سيه رود
|
3
|
0
|
0
|
2
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
2
|
2
|
2
|
2
|
0
|
2
|
|
18
|
هادي شهر
|
7
|
3
|
0
|
0
|
6
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
40
|
7
|
7
|
5
|
0
|
0
|
|
19
|
قره آغاج
|
3
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
2
|
2
|
2
|
0
|
0
|
0
|
|
20
|
سراب
|
7
|
0
|
5
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
43
|
43
|
38
|
41
|
0
|
0
|
|
21
|
دوزدوزان
|
7
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
6
|
6
|
4
|
6
|
0
|
0
|
|
22
|
شربيان
|
7
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
6
|
6
|
4
|
5
|
0
|
0
|
|
23
|
مهربان
|
7
|
0
|
3
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
14
|
14
|
12
|
12
|
0
|
0
|
|
24
|
شبستر
|
6
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
1
|
0
|
4
|
4
|
4
|
0
|
0
|
4
|
|
25
|
بندرشرفخانه
|
7
|
2
|
0
|
0
|
3
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
15
|
15
|
15
|
0
|
0
|
0
|
|
26
|
تسوج
|
3
|
0
|
0
|
2
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
2
|
2
|
2
|
2
|
0
|
2
|
|
27
|
خامنه
|
7
|
3
|
0
|
0
|
6
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
40
|
7
|
7
|
5
|
0
|
0
|
|
28
|
سيس
|
3
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
2
|
2
|
2
|
0
|
0
|
0
|
29
|
شندآباد
|
7
|
0
|
5
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
43
|
43
|
38
|
41
|
0
|
0
|
|
30
|
صوفيان
|
6
|
0
|
2
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
1
|
0
|
10
|
10
|
10
|
10
|
10
|
10
|
|
31
|
كوزه كنان
|
2 |
0 |
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
4
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
|
32
|
وايقان
|
2 |
0 |
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
3
|
3
|
3
|
3
|
3
|
0
|
|
33
|
عجب شير
|
7 |
0 |
4
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
8
|
8
|
8
|
8
|
0
|
0
|
|
34
|
كليبر
|
6 |
12 |
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
15
|
15
|
15
|
6
|
0
|
0
|
|
35
|
آبش احمد
|
3 |
6 |
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
2
|
2
|
0
|
0
|
0
|
0
|
|
36
|
خمارلو
|
4 |
5 |
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
4
|
4
|
4
|
4
|
0
|
0
|
|
37
|
مراغه
|
3 |
2 |
18
|
3
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
193
|
0
|
103
|
0
|
70
|
0
|
|
38
|
مرند
|
4 |
15 |
18
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
60
|
60
|
60
|
60
|
60
|
0
|
|
39
|
زنوز
|
7 |
12 |
1
|
0
|
1
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
6
|
6
|
6
|
6
|
6
|
0
|
|
40
|
كشكسراي
|
7 |
0 |
2
|
2
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
5
|
5
|
5
|
5
|
5
|
0
|
|
41
|
يامچي
|
2 |
0 |
1
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
6
|
6
|
6
|
6
|
6
|
0
|
|
42
|
ملكان
|
7 |
10 |
4
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
25
|
17
|
25
|
0
|
0
|
0
|
|
43
|
ليلان
|
7 |
0 |
2
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
7
|
7
|
7
|
0
|
0
|
0
|
|
44
|
ميانه
|
7 |
18 |
11
|
0
|
2
|
0
|
1
|
0
|
1
|
1
|
0
|
110
|
88
|
96
|
73
|
29
|
0
|
|
45
|
آقكند
|
7 |
10 |
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
3
|
3
|
3
|
2
|
0
|
0
|
|
46
|
ترك
|
7
|
0
|
2
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
3
|
3
|
3
|
1
|
0
|
0
|
|
47
|
تركمانچاي
|
3
|
23
|
2
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
4
|
2
|
4
|
0
|
0
|
0
|
|
48
|
ورزقان
|
6
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
4
|
3
|
3
|
0
|
0
|
0
|
|
49
|
خاروانا
|
3
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
3
|
3
|
3
|
0
|
0
|
0
|
|
50
|
هريس
|
6
|
1
|
3
|
0
|
3
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
19
|
0
|
19
|
0
|
0
|
0
|
|
51
|
بخشايش
|
4
|
0
|
1
|
0
|
1
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
3
|
2
|
3
|
3
|
3
|
3
|
|
52
|
خواجه
|
3
|
0
|
2
|
0
|
2
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
4
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
|
53
|
زرنق
|
3
|
0
|
1
|
0
|
1
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
2
|
0
|
0
|
2
|
0
|
2
|
|
54
|
كلوانق
|
7
|
0
|
1
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
3
|
0
|
3
|
0
|
3
|
3
|
|
55
|
هشترود
|
7
|
5
|
5
|
0
|
5
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
20
|
7
|
20
|
0
|
20
|
0
|
|
استان
|
1/5
|
171
|
245
|
139
|
31
|
19
|
36
|
10
|
45
|
6
|
49
|
2781
|
2331
|
2576
|
2237
|
1344
|
73
|
خلاصه وضعيت بهداشتي جمع آوري ، حمل و دفع زباله هاي شهري استان
|
رديف
|
عنوان
|
تعداد شهر
|
|
1
|
تعداد شهرهاي بررسي شده
|
55
|
|
2
|
جمع آوري
|
تعداد شهر هايي كه زباله در آنها بطور روزانه جمع آوري مي شود .
|
29
|
|
تعداد شهرهايي كه زباله در آنها با فاصله بيش از يك روز جمع آوري مي شود .
|
4
|
|
3
|
جايگاههاي موقت نگهداري زباله
|
تعداد شهر هايي كه جايگاه موقت در آنها وجود دارد .
|
22
|
|
تعداد شهر هايي كه جايگاه موقت در آنها وجود ندارد .
|
33
|
|
4
|
حمل زباله
|
تعداد شهر هايي كه صرفا از خودروهاي ويژه براي حمل زباله استفاده مي كنند.
|
12
|
|
تعداد شهر هايي كه صرفا از خودروهاي معمولي براي براي حمل زباله استفاده مي كنند.
|
25
|
|
تعداد شهر هائيكه از هر دونوع جهت حمل استفاده مي كنند .
|
18
|
|
5
|
دفع نهايي
|
تعداد شهر هائيكه محل دفع نهايي زباله در آنها مطلوب مي باشد .
|
19
|
|
تعداد شهر هائيكه نحوه دفع نهايي زباله در آنها مطلوب مي باشد .
|
10
|
|
6
|
بازيافت
|
تعداد شهر هائيكه بازيافت زباله در آنها انجام مي گيرد.
|
6
|
|
7
|
بهداشت و ايمني كارگران
|
برخورداري كارگران از لباس كار مناسب
|
84%
|
|
برخورداري كارگران از دستكش كار مناسب
|
93%
|
|
برخورداري كارگران از كفش مناسب
|
80%
|
|
برخورداري كارگران از ماسك
|
44%
|
|
برخورداري كارگران از امكانات استحمام روزانه
|
2/2%
|