بهداشت آب

آب یکی از نعمات بزرگ پروردگار است که منشا حیات وسرآغاز زندگی موجودات زنده است .اهمیت آب در زندگی بشر به اندازه ای است که بیان وتوجیه کامل آن به دشواری میسر می گردد.

امروزه با پیشرفت زندگی صنعتی ورشد جمعیت ، مصرف آب افزیش یافته است ومنابع آب موجود قابل مصرف ،درمعرض استفاده بیش از حد وحتی آلودگی قرارگرفته است.درکشور مانیز مسئله کمبود آب از گذشته های بسیار دور وجود داشته وحتی دربرخی از مناطق مانع رشد وپیشرفت کشاورزی ،صنعتی وحتی اجتماعی شده است.

میزان مصرف سرانه آب دراجتماعات مختلف متفاوت است وبا فرهنگ وارتقای سطح بهداشت جوامع ارتباط مستقیم دارد.هرچه سطح وفرهنگ وبهداشت بالاتر باشد نیاز به آب ومصرف آن نیز افزایش می یابد.بنابراین افزایش آگاهی مردم برای مصرف بهینه آب یکی ازضروریات بسیار مهم برای حل معضل کمبود این ماده حیاتی انسان است.

آب آشامیدنی : آب آشامیدنی ،آب گوارایی است ،که عوامل فیزیکی ،شیمیایی وبیولوژیکی آن درحد استانداردهای مصوب باشد و مصرف آن عارضه سوئی درکوتاه مدت یادر دراز مدت درانسان ایجاد نکند.

آلودگی آب آشامیدنی : عبارتست از تغییر خواص فیزیکی ،شیمیایی و بیولوژیکی آب به گونه ای که آن را برای مصرف انسان زیان آور سازد.

بیماریهای منتقله از آب:

این بیماریها بوسیله باکتریهای بیماریزا ، ویروسها ،پروتوزئرها وکرمها در انسان ایجاد می شوند.منابع ومخازن آب از جمله رودخانه ها وکانال آبها ، دریاچه هاوسدها بویژه درمناطق گرمسیر، محلی مناسب برای انتشار اینگونه بیماریها می باشند. این نوع مخازن آب زمینه را برای رشد میزبانهای واسط انگلها مانند حلزونها ، ماهیها وگیاهان آبزی وناقلین بیماریهامانند پشه ها وسایر حشرات گزنده فراهم میسازند.علیرغم کوشش مسئولین برای بهسازی منابع آب بخصوص در مناطق گرمسیر، این بیماریها ممکن است ایجاد شوند،درنتیجه قبل از برطرف ساختن آلودگی آب باید به وضعیت بهداشتی محیط زیست ومردم رسیدگی شده وآموزشهای لازم به آنها بدهند تا ازآلودگی آّب جلوگیری شود.

الف) بیماریهای باکتریایی شامل : وبا ، حصبه یا تیفوئید ، شبه حصبه یا پاراتیفوئید ، اسهال باسیلی یا دیسانتری باسیلی، اسهال مسافرین ، لپتوسپیروس .

ب)بیماریهای پروتوزئری شامل : آمیبیاز یا اسهال آمیبی ، ژیاردیازیس ، بالانتیدیازیس میباشد.

پ)بیماریهای ویروسی شامل : گاستروآنتریت ویروسی ، پولیومیلیت ، هپاتیت .

اهمیت کنترل آب آشامیدنی :

درگوشه وکنار جهان وکشورما نیاز به آب روزبه روز افزایش می یابد این موضوع نه فقط به خاطرافزایش جمعیت ، بلکه برای سایر مصارف بهداشتی نظیر استحمام ،شستشو،صنایع وکشاورزی نیز محتاج آب میباشد.میزان آب درنقاط مختلف کشور تفاوت فراوانی دارد.درمناطقی ازکشور آب فراوان موجود بوده وبرعکس درمناطق خشک وکویری دچار کمبود ومسئله تامین آب میباشند. از نکته نظر کیفیت ،آب تغییرات متفاوتی دارد در بعضی نقاط با کیفیت شیمیایی مطلوبتر ودرنقاط دیگر باغلظت یونی بیشتر ی مواجه میباشند. همچنین پراکندگی جمعیت درنقاط مختلف کشور متفاوت است ودر نتیجه نیازهای آنها به آب متفاوت خواهد بود. امروزه تمدن ، تغییراتی را در کیفیت آبها باعث گردیده است چه از طریق شهرنشینی ورشد بی رویه جمعیت وچه از طریق ایجاد آلودگیهای ناشی از صنعت واستفاده از مواد شیمیایی وسموم در کشاورزی تغییراتی در کیفیت منابع آب آشامیدنی بوجود آمده است. این آبها ، دیگر به همان گونه که قبلا مورد استفاده قرار گرفته است نمی توانند مورد بهره برداری قرار کیرند. از طرفی امروزه نیاز به آب با کیفیت بالا بیشتر وبیشتر می گردد. بنابراین نه تنها حفاظت از این منابع ، کاری است بسیار ضروری (بخصوص در مناطقی که به شدت آلوده شده اند ) بلکه باید اقدامات لازم برای منابعی که هنوز دچار آلودگی نشده اند انجام گیرد. در مدیریت برنامه کیفیت آب، هم به دانستن اطلاعات در زمینه کیفیت آبهای موجود، نیاز است وهم میبایست روند تاثیر فعالیت بشر روی کیفیت آب وتدوین ضوابط، جهت برنامه ریزی برای تعیین نحوه بهره برداری ،مورد توجه قرار گیرد.چنین شیوه ای فقط در سایه دانستن اطلاعات کافی در مدت زمان طولانی در زمینه کیفیت آب واستفاده از تجارب واطلاعات گذشته از کیفیت آنها برای مصارف مختلف تحقق پیدا می کند. بعلاوه اجرای قوانین ومقررات ایجاد شده برپایه واساس همین اطلاعات استوار است ودر اینجا است که اندازه گیری کیفیت آب آشامیدنی ضرورت پیدا می کند.

هدف از کنترل گیفیت آب آشامیدنی:

اهداف زیر را برای کنترل کیفی آب آشامیدنی باید در نظر گرفت :

1-کشف بموقع هر کونه تغییر در کیفیت آب آشامیدنی .

2-تشخیص بموقع هر گونه تغییر در کیفیت آب آشامیدنی .

3-تشخیص آبهایی که در سیستم آبرسانی از کیفیت استاندارد مورد نظر برخوردار هستند.

4- تشخیص نقاط بامناطق آلوده (درصورت وجود) بخصوص درمواقع اپیدمی .

5-تعیین دامنه تاثیر آبهای آلوده ای که به منابع آب آشامیدنی افزوده میشوند.

6-تعیین میزان آلودگی در آب.

7-ارزیابی میزان تاثیر اقداماتی که در جهت بهبود کیفیت انجام میگیرد.

8-تدوین دستورالعمل یا استاندارد برای آب بامصارف مختلف بهداشتی.

9-تدوین ضوابط ومقرارت درزمینه کیفیت وکمیت آب آشامیدنی.

10-اقدامات کنترلی برای رفع یاپیشگیری از آلودگی آب آشامیدنی.

11-اقدامات هشدار دهنده در مواقع ضروری.

بندرت کنترل کیفیت آب فقط در جهت دنبال کردن یک هدف تنها انجام می شودوهمانگونه که گفته شد معمولا در همه جا چندین هدف دنبال میگردد.

طبق قانون (( کنترل کیفیت آب آشامیدنی عمومی از نقطه آبگیر تامصرف به عهده وزارت بهداشت ،درمان وآموزش پزشکی میباشد )) که دراین راستا اقدامات زیر توسط بهداشت محیط انجام میگیرد:

- نمونه برداری میکروبی از آب آشامیدنی شبکه های لوله کشی، منابع ، مخازن ذخیره آب شهرها وتصفیه خانه های آب.

- نمونه برداری میکروبی از منابع ،مخازن وشبکه های لوله کشی آب آشامیدنی روستاهای تابعه شهرستان .

-کنترل وسنجش کلر باقیمانده در مناطق شهری وروستایی بطوریکه میزان کلر باقیمانده ، درکلیه نقاط شبکه در حد استاندارد باشد.

- نمونه برداری شیمیایی ازکلیه منابع آب وشبکه های لوله کشی آب شهری.

- نمونه برداری شیمیایی ازکلیه منابع آب وشبکه های لوله کشی آب روستایی.

- آموزش روشهای ساده گندزدایی آب آشامیدنی به کلیه روستائیان از طریق بهورزان.

-نظارت وکنترل بهداشتی آب آشامیدنی وآب مصرفی کارخانه های یخسازی .

- کنترل وپیگیری جهت نصب علائم هشدار دهنده در: پارکها ، ترمینالها ، گورستانها ، بلوارها ،خیابانها وسایر اماکن مشابه بمنظور عدم استفاده ازآب فضای سبز جهت مصارف شرب وپیگیری جهت تامین آب سالم وبهداشتی درمکانهای مذکور.

- کنترل بهداشتی آبخوریهای داخل شهر،خیابانها ،معابر عمومی ومسیر راهها.

- کنترل بهداشتی جایگاهها ومراکز فروش یخ درکلیه نقاط شهر.

- کنترل کیفی آب قنوات ،چشمه هاوسایرمنابع آب مسیرراهها .

- کنترل کیفی آب آشامیدنی درترمینالها وپایانه ها .

- کنترل بهداشتی استخرهای شنا از نظر بهداشت محیط وکنترل کیفی آب مورد مصرف در استخرها.

- کنترل بهداشتی آبهای معدنی (آبگرم) در جهت رعایت اصول وموازین بهداشت محیط .

- کنترل بهداشتی آب دررستوران وبوفه قطارها.

-کنترل کیفی آب مورد استفاده دانش آموزان درمدارس .

* استاندارد آب آشامیدنی - ویژگی های میکروبیولوژی 1011 ( کلیک کنید )

* استاندارد آب آشامیدنی - ویژگی های فیزیکی و شیمیایی 1053 ( کلیک کنید )

* استاندارد آب معدنی طبیعی - ویژگی ها 2441 ( کلیک کنید )

* استاندارد آب آشامیدنی بسته بندی شده - ویژگی های میکروبیولوژی 6267 ( کلیک کنید )