مساله آلودگي هوا اگر يکي از حادترين مسائل ناشي از تمدن صنعتي نباشد، بدون شک از بغرنج ترين آنهاست. اگرچه در حالت عادي تنها به اثرات سوء وارد به انسان توجه مي شود اما اين تعريف آلودگي را تنها به اين اثرات محدود نمي نمايد. مواد نامطلوب مي توانند بر انسان، گياه، مواد و اشياء يا محيط زيست جهاني تاثير گذاشته و يا با مه آلود کردن هوا و ايجاد بوهاي نامطلوب جلوه هاي نامناسب ايجاد نمايند. از زمان برپايي آتش، آلودگي هوا با انسان بوده است ولي در دورانهاي مختلف به جنبههاي متفاوتي از آلودگي اهميت داده شده است. در مقياس كوچك آلودگيهاي محلي كه اثراتي از مزاحمتهاي ساده تا بيماريهاي خطرناك و دير علاج را باعث ميشوند مورد توجه ميباشند و در حد جهاني مسائلي مثل تخريب لايه ازن، بارانهاي اسيدي و گرمايش زمين مورد توجه و بحث است منشاء آلودگيهاي هوا در اوايل انقلاب صنعتي عمدتا صنايع و سوخت زغال سنگ بوده است و در قرن بيستم و بيست و يكم مسئوليت آلودگي هوا در شهرها با حمل و نقل درون شهري ميباشد. سوختهاي فسيلي در حمل و نقل و صنعت از يك طرف و فرآيندهاي صنعتي با مصرف مواد خام و محصولات توليدي از طرف ديگر از عوامل عمده آلودگيهاي دست ساز ميباشند. در بسياري از مراکز صنعتي دنيا، دوره هايي از آلودگي هواي شديد و فاجعه آفرين روي داده است، که هر يک با افزايش مرگ و مير در افراد بسيار مسن و بسيار کم سن و سال و افراد مبتلا به بيماري قلبي ريوي مزمن همراه بوده اند. چشمگيرترين اين حوادث، ايجاد مه دود در لندن سال ۱۹۵۲ ميلادي بوده است که در آن به دنبال دوره ۵ روزه سرماي شديد و مه، دود متراکم بيش از ۴۰۰۰ مرگ در طول دو هفته روي داده است. موارد مشابه ديگري نيز در ايالات متحده آمريکا روي داده اند. تمامي اين دوره هاي آلودگي هوا، با سرما و عدم تحرک هوا همراه بوده اند و بيماراني که دچار بيماري قلبي ريوي زمينه اي بوده اند. دچار شديدترين درگيري شده اند. در دوره هاي آلودگي هوا، علاوه بر اين که بر ميزان مرگ و مير افزوده ميشود، تعداد زيادي از افراد به سبب شکايات قلبي ريوي نيازمند مراقبت طبي مي شوند. بسياري از مطالعات اپيدميولوژيک مربوط به تفاوت هاي بين المللي و منطقه اي در شيوع بيماريهاي مزمن تنفسي، اين مسئله را مطرح مي کند که در اوايل و ميانه قرن بيستم، تماس طولاني مدت با آلودگي هوا با افزايش بيماريهاي مزمن ريوي همراه بوده است.
آلوده کننده هاي هوا ممکن است از منابع ساكن توليد شوند (مجتمع هاي صنعتي) و يا از منابع متحرک بوجود آيند (اتومبيلها) به دنبال انتشار ممکن است در نتيجه واکنش هاي شيميائي، آلوده کننده ها تغيير پيدا کنند. به عنوان مثال: مواد احياء کننده نظير دي اکسيد سولفور ميتوانند در هوا واکنش دهند و سولفات هاي اسيدي و قطرات تنفسي ايجاد کنند که پيش ساز باران اسيدي هستند و ميتوانند مسافت هاي طولاني در اتمسفر جابجا شوند. مواد اکسيدان نظير اکسيدهاي نيتروژن و اکسيدان هايي که از اگزوز اتومبيل خارج مي شوند، مي توانند با نور خورشيد واکنش دهند و اوزون توليد کنند. مشکلات تنفسي در ابتداي دوره کودکي با تماس مزمن با سطوح افزايش يافته سولفيت و ذرات قابل استننشاق همراهي دارد. بر اساس مطالعات انجام شده در افرادي که بطور دراز مدت در شهرهايي با آلودگي هوايي بالا زندگي مي کنند. ميزان مرگ و مير و ناتواني ناشي از اختلالات قلبي، تنفسي بيشتر است.
طبق ماده 7 قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا وزارت بهداشت عهده دار تشخيص و اعلام شرايط اضطراري آلودگي هوا مي باشد. در اين راستا سوابق فعاليتهاي پايش آلاينده هاي هوا و كنترل بهداشتي منابع ساكن آلاينده هوا در مركز بهداشت استان به سالها پيش باز مي گردد. ليكن از ابتداي سال 1384 با هماهنگي هاي انجام شده با سازمان حفاظت محيط زيست اطلاعات مربوط به پايش آلاينده هاي معيار هوا به صورت روزانه (در شرايط پايداري هوا) و يا ماهانه (در شرايط ناپايداري و عدم وجود مشكل) توسط واحد بهداشت محيط دريافت و نسبت به محاسبه PSI اقدام مي گردد. در جدول شماره 1 ميانگين آلاينده هاي هوا در طول شش ماهه دوم سال 85 ارائه شده است
جدول شماره 1. ميانگين ماهانه آلاينده هاي هواي شهر تبريز در نيمسال دوم سال 85
ماه
|
CO (ppm)
|
PM10 (ug/m3)
|
So2
|
No2
|
O3
|
مهر
|
3
|
66
|
0.013
|
0.021
|
0.018
|
آبان
|
3.4
|
52.4
|
0.015
|
0.023
|
0.012
|
آذر
|
3.3
|
66
|
0.013
|
0.021
|
0.018
|
دي
|
3
|
66
|
0.013
|
0.021
|
0.018
|
بهمن
|
3.3
|
66
|
0.013
|
0.021
|
0.018
|
اسفند
|
-
|
-
|
-
|
-
|
0.008
|