community-based initiatives  ابتکارات جامعه محور ( همکاری های برون بخشی در نظام سلامت )
CBI
مقدمه :
7 آوریل ، سالروزتأسيس سازمان جهاني بهداشت (April 7, 1948 Geneva, Switzerland  ) بعنوان روز جهانی  بهداشت نامگذاری شده است.
در ايران همه ساله به بهانه این روز، هفته سلامت از 18 تا 24 فروردين ماه (13-7 April  ) گرامي داشته مي شود تا اولا از اين طريق بتوان اطلاع ‌رساني گسترده ای درخصوص برنامه‌ها و عملکرد نظام سلامت به آحاد جامعه را انجام داد و دوما اینکه سطح آگاهي جامعه درخصوص مفاهيم سلامت، تمرکز و تاکيد بر اولويت‌هاي کشوري و منطقه‌اي براساس شعار سال سازمان جهاني بهداشت و توسعه همکاريهاي بين بخشي در راستاي فعال کردن کليه عوامل اجتماعي موثر بر سلامت افزايش يابد.
معرفی سازمان جهانی بهداشت : WHO
سازمان بهداشت جهانی یا  World Health Organization که به اختصار WHO هم خوانده می‌شود، یکی از زیرمجموعه‌های تخصصی سازمان ملل متحد است که به وضعیت سلامت عمومی در سطح جهان توجه دارد. اين سازمان 6 اداره منطقه ای  دارد كه شامل: منطقه آمريكا، مديترانه، اقيانوس آرام غربي، آسيای جنوب شرقي، و آفريقاو اروپا ميباشد.
=  Regional Office for the Eastern Mediterranean EMRO
EMRO  : دفتر مرکزی مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت مستقر در قاهره مصر میباشد.
فعالیتهای کشور ایران زیر نظر EMRO میباشد.
Tedros Adhanom Ghebreyesus دبیر کل فعلی (2022) سازمان جهانی بهداشت یک سیاستمدار اتیوپیایی است که از سال ۲۰۱۷ دبیرکل سازمان جهانی بهداشت است. از دهه نود میلادی در بریتانیا در زمینه بیماری‌های عفونی در دانشگاه تحصیل کرد و در رشته بهداشت عمومی دکترا گرفت.
 
شعار سال 2022 سازمان جهانی بهداشت our planet our health میباشد .
 
تاریخچه برنامه ابتکارات جامعه محور :
در سال 2010،‌با توجه به شعار کليدي سازمان بهداشت جهاني در اين سال از تمام کشورهاي دنيا دعوت کرده است که در يک حرکت جهاني با عنوان (هزارشهر، هزار زندگي) مشارکت داشته باشند و براين اساس طي تفاهم‌نامه‌اي که بين وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي و who به امضاء رسيده است، تاکنون 40 شهر ايران با امضاي اين تفاهم‌نامه به (هزارشهر، هزار زندگي) پيوسته‌اند.
در منطقه مديترانه شرقي، توافق حداقل 150 شهر (شهرداران، روساي بخش سلامت شهر و يا بخشهاي مرتبط ديگر) بمنظور پيوستن به طرح (هزارشهر، هزار زندگي) گرفته شده و اين شهرها با توجه به بافت محلي برنامه‌ريزيهاي لازم خود را انجام مي‌دهند. اين شهرها تحت عنوان شهرهاي دوستدار سلامت نامگذاري مي‌شوند.
دفتر كشوري سازمان جهاني بهداشت و فرمانداریهای شهرهاي داوطلب يك توافقنامه همكاري امضاء مي‌كنند و متعهد به انجام برنامه‌هاي روز جهاني بهداشت با توجه به منابع، ظرفيتها و نيازهاي خود ميشوند.
در حال حاضر، برنامه شهر سالم در جمهوري اسلامي ايران، بحرين، عراق، عمان، پاكستان، عربستان سعودي، سومالي، سودان و تونس اجرا مي‌شود و جمعيتي بالغ بر 13 ميليون نفر را در منطقه تحت پوشش خود دارد.
اين طرح جهاني بي سابقه با هدف شركت دادن 1000 شهر در سراسر دنيا در يك مجموعه از فعاليتها بمنظور ارتقاء سطح بهداشت و سلامتی در شهرهای داوطلب و بخصوص حاشیه شهرهای مورد نظر بشرح زیر میباشد:
1- دستيابي به سلامت در زمينه ذهني، جسمي و محيطي  بخصوص در حاشیه شهرها
2- فراهم آوردن فرصتهاي شغلي تجاري كوچك
3- بهبود كلي سلامتي شهرهاي شركت كننده و شهروندان آن است. در ایران 40 شهر در برنامه پیشبردی شهرسالم فعالیت میکنند .
 
شهر سهند از توابع شهرستان اسکو – آذربایجانشرقی  دارنده اولین نشان بین المللی شهر سالم و همکاریهای بین بخشی
در راستای برنامه های فوق از سال 1394 شهر جدید سهند برای اولین بار در کشور پروژه ای با عنوان شهر ایمن و مروج سلامت به ریاست فرماندار شهرستان و دبیر اجرایی ( شهردار سهند ) و دبیر علمی (شبکه بهداشت و درمان شهرستان اسکو ) پروژه برنامه های سلامت را در ابعاد وسیع آغاز نموده است. طی ارزیابی های انجام یافته از سوی تیم ارزیابی کشوری و همچنین ارزیابان سازمان جهانی بهداشت (WHO) این شهر در سال 1400 موفق به دریافت نشان شهر سالم از دفتر مرکزی مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت گردید.شهر سهند افتخار آن را دارد که بعنوان اولین شهر در کشور عزیزمان ایران موفق به دریافت این نشان بین المللی شده است.
در این ارزیابی 9 محور اجرایی و عملیاتی زیر با مشارکت صمیمانه سازمانها و ادارات مرتبط با سلامت در این شهرستان جهت ارزیابی بین المللی مورد بررسی قرار گرفته اند: 
1-  سازماندهی و بسیج جامعه برای سلامت و توسعه

2-  همکاری ، مشارکت و حمایت های بین بخشی

3-  فعالیت های اقتصادی کوچک

4-  تحصیلات و سواد

5-  توسعه سلامت

6-  آب ، بهداشت ، ایمنی غذا و آلودگی هوا

7- مرکز اطلاعاتی جامعه محور

8-  مهارتها ، آموزشهای شغلی و ظرفیت سازی

9-  آمادگی و واکنش اضطراری

 
همچنین در سالهای اخیر کلید اجرای برنامه CBI  در شهرهای جلفا و مراغه نیز کلید خورده است.
 

0

تعدادی از برنامه های بهداشتی اجرا شده در قالب ابتکارات جامعه محور در شهر جدید سهند:
 

1. سهند شهر بدون قلیاندبیر: شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو
2.  احداث مراکز حمایتهای اجتماعی                                                                 دبیر: بهزیستی
3. گسترش ویزیت پایه توسط پزشک خانواده                                                      دبیر: شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو
4. استفاده از پتانسیل پارک بانوان سهند جهت استفاده فعالیت فیزیکی ، ورزشی و سلامت دبیر:شهرداری سهند             
5. همایش پیاده روی خانوادگی و دوچرخه سواری با محوریت سلامت و ایمنی دبیر: اداره ورزش و جوانان                
6. برگزاری جشنواره مردمی غذای سالم بر پایه کمپین های تغذیه ای                          دبیر: شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو
7. ایجاد مراکز کاهش آسیب برای زنان آسیب پذیر جامعه                                        دبیر: شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو
8. راه اندازی مرکز رجیستری ( مرکز تلفن سامانه ای مرتبط با بیمارستان ، پزشک قانونی ، فوریتهای 115 در انتقال بیمار ) در مجتمع های سهند با مشارکت شرکت مخابرات سهند

دبیر: شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو

1. تخصیص و ایجاد خانه سلامت در شهر سهند جهت برگزاری کلاسهای ارتقاء       دبیر: شهرداری سهند
2. جشنواره کودک سالم در روز جهانی کودک                                                    دبیر : شبکه جامع و همگانی سلامت شهرستان اسکو
3. احداث و راه اندازی تصفیه خانه قاضلاب                                                                  دبیر : شرکت آب و فاضلاب سهند
4. انجام برنامه ایمنی آب wsp                                                                     دبیر : شرکت آب و فاضلاب سهند

 
 
 
 
 
 
منبع: کتاب همکاری بین بخشی در نظام سلامت – انتشارات معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی تبریز- 1395